Του ΚΩΣΤΑ ΣΤΟΥΠΑ
Χρεοκοπία ονομάζεται η κατάσταση όπου μια χώρα αδυνατεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει.
Μια χρεοκοπία διακρίνεται σε συμπτωματική, αν κάποια απρόβλεπτη εξωτερική συγκυρία την επιβάλει, από αμέλεια αν αυτός που δανείζεται και αυτός που δανείζει αμελούν τις προϋποθέσεις που επιβάλει μια αξιόχρεη συναλλαγή και δόλια, αν αυτός που χρεοκοπεί το έχει προσχεδιάσει ή ενώ διαθέτει εναλλακτική λύση επιλέγει το φαλιμέντο.
Σε κάθε περίπτωση μια χρεοκοπία έχει επιπτώσεις και ποινές...
Η μικρότερη επίπτωση είναι πως κάποιον που χρεοκόπησε για πολύ καιρό δεν το δανείζει κανένας. Όταν μάλιστα πρόκειται για κράτος, όπου ο τρόπος δανειοδότησης είναι θεσμοθετημένος μέσω οργανωμένων αγορών και οίκων αξιολόγησης, οι αγορές, για λόγους παραδειγματισμού, ενδέχεται να παρατείνουν το εμπάργκο για πολλά χρόνια.
Η μεγαλύτερη επίπτωση μιας χρεοκοπίας για έναν ιδιώτη είναι η κατάσχεση της κινητής ή ακίνητης περιουσίας του από τους δανειστές.
Μια ενδιάμεση κατάσταση είναι ο δανειστής να αναλάβει τη διαχείριση των οικονομικών του χρεοκοπημένου και να διευθετήσει τα έσοδα και τις υποχρεώσεις του έτσι που να περισσεύει κάποιο ποσόν για να εισπράττει έναντι των χρεών. Για ένα κράτος τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα.
Επιλεκτική χρεοκοπία...
Επιλεκτική χρεοκοπία σημαίνει πως ένα κράτος επιλέγει να χρεοκοπήσει επιλεκτικά έναντι κάποιων και όχι έναντι όλων των πιστωτών του. Κατ’ αυτήν την έννοια το ελληνικό κράτος έχει επιλέξει εδώ και καιρό να χρεοκοπήσει έναντι των προμηθευτών, των εργοληπτών και των Ελλήνων επιχειρηματιών καθώς δεν πληρώνει ανειλημμένες υποχρεώσεις έναντί τους...
Παράδειγμα...
Αν η Ελλάδα δεν ήταν στην ευρωζώνη και χρεοκοπούσε ολοκληρωτικά ή επιλεκτικά οι συνέπειες για τις τράπεζες και τους πολίτες θα ήταν σημαντικά χειρότερες από αυτές που είδαμε πριν από δέκα περίπου χρόνια στην Αργεντινή.
Δεν θα την έσωζε ούτε η δραχμή, ούτε ο οβολός, ούτε οι κούφιες φλυαρίες του καθόλου παράδοξου συμπλέγματος των άκρων του πολιτικού φάσματος.
Η Αργεντινή ήταν και παραμένει μια πλεονασματική χώρα σε τρόφιμα και έτσι με τη χρεοκοπία κατάφερε να συνεχίσει να τρέφει τον πληθυσμό της.
Μπορεί να χρειάστηκε, λόγω προβλημάτων ρευστότητας και υποτιμήσεων, μεγάλα στρώματα του πληθυσμού να οργανώσουν αγορές που βασίζονταν σε κουπόνια ανταλλαγής υπηρεσιών και προϊόντων, αλλά ήταν η επάρκεια εγχώριων αγαθών που στήριξε τη χώρα.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα ελλειμματική εκτός των άλλων και στα τρόφιμα. Κατά συνέπεια, αν χρεοκοπούσε όσοι εξάγουν στην Ελλάδα θα προτιμούσαν να λαμβάνουν αντί εγγυητικών ελληνικών τραπεζών και επιταγών, μόνο μετρητά.
Η κατάσταση αυτή θα μείωνε τις εισαγωγές ακαριαία και βαθμιαία με αποτέλεσμα να βλέπαμε τις ελλείψεις άμεσα στα ράφια και τα σουπερ μάρκετ.
Αν η Ελλάδα είχε εθνικό νόμισμα και χρεοκοπούσε, η αξία του νομίσματος θα καταβαραθρωνόταν και κανένας ξένος δεν θα εμπιστευόταν να κάνει συναλλαγές σε αυτό το νόμισμα. Η κυβέρνηση για να δείξει ότι το νόμισμα έχει αξία και δεν είναι κουρελόχαρτο, θα ασκούσε αυστηρή δημοσιονομική πολιτική, μειώσεις μισθών, απολύσεις στο δημόσιο και άλλα... Οπότε θα καταλήγαμε πάλι σε κάποιο επάρατο μνημόνιο.
Τώρα που η χώρα είναι στην ευρωζώνη, δεν υπάρχει κίνδυνος μεν να ξεφτιλιστεί η αξία του ευρώ, γιατί εκτός αυτού υπάρχουν ισχυρές και υγιείς οικονομίες, αλλά στο βαθμό που για τη νομισματική πολιτική δεν αποφασίζει η Τράπεζα της Ελλάδας αλλά η ΕΚΤ υπάρχει κίνδυνος οι ελληνικές τράπεζες και κατά συνέπεια η ελληνική οικονομία και κατά δεύτερη συνέπεια οι Έλληνες να μείνουν χωρίς ρευστό.
Κλειδί για να μετρήσουμε τις συνέπειες της χρεοκοπίας είναι η στάση που θα κρατήσει η ΕΚΤ απέναντι στις ελληνικές τράπεζες. Τα τελευταία χρόνια της κρίσης οι ελληνικές τράπεζες, με ενέχυρο ομόλογα του ελληνικού δημοσίου που κανείς άλλος δεν δέχεται, έχουν αντλήσει από την ΕΚΤ περί τα 90 δισ. ευρώ.
Είναι αυτά που επιτρέπουν στην ελληνική οικονομία να κινείται, έστω εν μέσω ύφεσης, και στους Έλληνες που έχουν εργασία να βρίσκουν κάθε πρώτη του μηνός το ΑΤΜ γεμάτο.
Η διαφορά μιας επιλεκτικής χρεοκοπίας με μια γενική χρεοκοπία είναι ποσοτική.
Αν η ΕΚΤ και οι εταίροι δεν συμφωνούσαν με μια δική μας χρεοκοπία θα μπορούσαν να μας αφήσουν σε «ασφυξία» ρευστότητας. Π.χ. η ΕΚΤ να μην δέχεται τα ελληνικά ομόλογα δίνοντας δισ. ευρώ στις τράπεζες και οι κυβερνήσεις τις ευρωζώνης να μην πληρώνουν τα χρέη της Ελλάδας και τη διαφορά του πρωτογενούς ελλείμματος του κράτους και ανακεφαλαίωναν ίσως με τα 110 δισ. τις τράπεζές τους.
Αντί επιλεκτικής χρεοκοπίας η Ελλάδα θα μπορούσε να κάνει γενική χρεοκοπία σε συνεργασία με τους εταίρους της Ευρωζώνης και την ΕΚΤ. Οι αγορές θα την απέκλειαν αλλά αν οι εταίροι μας δάνειζαν μέσω του ταμείου για αρκετά χρόνια και η ΕΚΤ δεν έκλεινε τις στρόφιγγες στις ελληνικές τράπεζες οι επιπτώσεις στην καθημερινή μας ζωή θα ήταν ελεγχόμενες.
Η διαφορά λοιπόν δεν έγκειται στο επιλεκτική ή γενική χρεοκοπία αλλά στο γεγονός πως οι εταίροι της ευρωζώνης με το τρισκατάρατο ΔΝΤ και η ΕΚΤ δεν μας βγάζουν τα σωληνάκια με ρευστότητα.
Φυσικά απαιτούν από εμάς να πάρουμε όλα εκείνα τα μέτρα που θα εξαφανίσουν το έλλειμμα και δεν θα ξαναχρεοκοπήσουμε.
Αυτοί είναι οι λόγοι που η Ελλάδα δεν έπρεπε και δεν πρέπει να αναδιαρθρώσει τα χρέη ερήμην και κυρίως εναντίον των συμφερόντων των εταίρων της και της διεθνούς κοινότητας. Γι’ αυτό έπρεπε να ακολουθήσουμε τις δανειακές συμβάσεις των μνημονίων και του μεσοπρόθεσμου, έστω και αν λογιστικά δεν έδιναν λύση, αλλά έδιναν χρόνο στους ευρωπαίους και μετέθεταν την οριστική λύση του ελληνικού προβλήματος.
Όποτε και να επιλυόταν το πρόβλημα του ελληνικού χρέους, θα γινόταν με μια αναδιάρθρωση με συνδυασμό τεχνικών και πρακτικών, επιμήκυνση, «κούρεμα», αγορά από τη δευτερογενή με έκπτωση.
Η εξάπλωση της κρίσης στην Ιταλία πριν λίγες μέρες επιτάχυνε την ανάγκη οριστικής λύσης. Στις επόμενες μέρες και εβδομάδες θα ξέρουμε κατ’ αρχάς το βασικό περίγραμμα αυτής της λύσης και στη συνέχεια τις τεχνικές λεπτομέρειες, οπότε θα μπορούμε να αξιολογήσουμε τις επιμέρους επιπτώσεις.
Το πραγματικό πρόβλημα
Όπως έχουμε επισημάνει, όμως, το ουσιαστικό πρόβλημα της χώρας είναι το δίδυμο έλλειμμα και όχι το χρέος που με μια γενναία απόφαση μπορεί να ρυθμιστεί.
Η χώρα μας παράγει ακόμη πρωτογενές κρατικό έλλειμμα.
Το κράτος θα πρέπει να μειωθεί δραστικά και να αναδομηθεί ολοκληρωτικά, αποκόπτοντας τις ρίζες με την κομματική πελατεία.
Όλες οι συντάξεις θα πρέπει να εξεταστούν και όσες είναι κάτω του ορίου συνταξιοδότησης και αποτελούν συναλλαγές πελατειακής υφής ή να μειωθούν δραστικά ή να ανασταλούν.
Θα πρέπει να δομηθεί ένα πιο δίκαιο φορολογικό σύστημα με λιγότερους φόρους που θα πληρώνουν όμως όλοι.
Θα πρέπει να παταχθεί η διαφθορά και η γραφειοκρατία και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ο ιδιωτικός τομέας να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, κοινωνικό πλούτο και φορολογητέα ύλη.
Με λίγα λόγια χρειαζόμαστε μια επανάσταση που θα οδηγήσει την «αποσοβιετοποίησης» της τελευταίας ανατολικού χαρακτήρα οικονομίας της Ευρώπης.
