Η
κρίση στην ευρωζώνη δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με μία γερμανικού
τύπου δημοσιονομική πειθαρχία, όπως αυτή που αποφασίστηκε στην
τελευταία Σύνοδο Κορυφής (8-9 Δεκεμβρίου), αλλά χρειάζονται ταυτόχρονα η
«θωράκισή» της έναντι των αγορών και κυρίως η λήψη μέτρων για την
τόνωση της πραγματικής οικονομίας. Αυτή είναι η άποψη που κυριαρχεί στις
Βρυξέλλες, σε επίπεδο κοινοτικών αξιωματούχων, αλλά και μεταξύ των
αναλυτών, των....
οικονομολόγων και των
οίκων αξιολόγησης, που ασκούν δριμύτατη κριτική στις κυβερνήσεις της
ευρωζώνης απειλώντας με ομαδικές υποβαθμίσεις τις επόμενες βδομάδες.
Το
βέβαιο είναι ότι μετά την εορταστική ανάπαυλα των Χριστουγέννων και του
νέου έτους, οι αγορές θα εντείνουν τις πιέσεις στα επιτόκια των
κρατικών ομολόγων, προκειμένου να δοκιμάσουν τις αντοχές του συστήματος.
Η ευρωζώνη δεν διαθέτει σήμερα αξιόλογο αμυντικό μηχανισμό,
αφού το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας δεν έχει τους
πόρους που απαιτούνται για μια ενδεχόμενη διάσωση μεγάλης χώρας, όπως η
Ιταλία ή η Ισπανία, ενώ ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας που θα έχει
μεγαλύτερη ρευστότητα θα τεθεί σε λειτουργία τον Ιούλιο του 2012.
Η
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που αποτελεί τη μοναδική αξιόπιστη λύση,
αρνείται να παρέμβει μαζικά στην αγορά ομολόγων γιατί δεν την αφήνει το
Βερολίνο. Την απροθυμία αυτή επανέλαβε πάλι την προηγούμενη Τρίτη ο
πρόεδρός της, Μάριο Ντράγκι, ενώπιον της Οικονομικής και Νομισματικής
Επιτροπής, επικαλούμενος τη Συνθήκη που περιορίζει την ΕΚΤ στην αποστολή
να διασφαλίζει σταθερότητα τιμών. Φυσικά, σε καμία περίπτωση ο
ισχυρισμός αυτός δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, δεδομένου ότι
υπάρχουν πολλοί τρόποι παρέμβασης της ΕΚΤ.
Αλλωστε,
η μαζική ρευστότητα που παρέχει στις ευρωπαϊκές τράπεζες η ΕΚΤ (την
Τετάρτη διέθεσε 490 δισ. ευρώ υπό μορφή εγγυημένων δανείων) δεν
προβλέπεται από τη Συνθήκη. Πρόκειται για ένα μη συμβατικό μέτρο, το
οποίο καλώς πήρε, αλλά δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο σ’ αυτό, καθώς
απαιτείται παρέμβαση και στην αγορά ομολόγων, πολύ πιο δυναμική από τη
σημερινή.
Το
φαινόμενο που παρατηρείται σήμερα η πλουσιότερη περιοχή του πλανήτη, η
Ευρώπη, να εκλιπαρεί Αμερικανούς, Κινέζους, Ινδούς και Βραζιλιάνους να
αυξήσουν τη συνεισφορά τους στο ΔΝΤ, ώστε ο διεθνής οργανισμός να έχει
στη διάθεση του περισσότερα χρήματα για τη διάσωση μεγαλύτερων χωρών της
ευρωζώνης, είναι θλιβερό. Αλλά ακόμη κι αν κατορθώσουν να συγκεντρώσουν
τα 200 δισ. ευρώ που αποφάσισαν στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής οι
Ευρωπαίοι ηγέτες να δώσουν στο ΔΝΤ, πάλι δεν είναι αρκετά για τη διάσωση
των μεγάλων χωρών της ευρωζώνης.
Η
Γερμανίδα καγκελάριος εμμένει προς το παρόν στη θέση ότι η έξοδος από
την κρίση θα επιτευχθεί μόνο μέσω της εξυγίανσης των δημόσιων
οικονομικών. Μια εντελώς λανθασμένη άποψη, διότι αυτό θα μπορούσε να
γίνει μόνο εάν η ευρωπαϊκή οικονομία βρισκόταν σε φάση ανάπτυξης και όχι
όπως σήμερα που οι περισσότερες χώρες αφενός μεν είναι υπερχρεωμένες
και αφετέρου βρίσκονται είτε σε ύφεση είτε στα πρόθυρα. Αλλωστε, η
«συνταγή Μέρκελ» δοκιμάστηκε στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία και την
Πορτογαλία με καταστροφικά αποτελέσματα. Στην Ελλάδα η ύφεση βαθαίνει
συνεχώς, στην Πορτογαλία αναθεωρούνται κάθε δίμηνο προς το χειρότερο οι
προβλέψεις για την ύφεση, ενώ στην Ιρλανδία ο πρωθυπουργός Εντα Κένι, ο
οποίος δεν έχει κλείσει ακόμη χρόνο, βλέπει τη στήριξη του κόσμου στο
πρόσωπό του να έχει υποχωρήσει κατακόρυφα, αφού σήμερα δεν ξεπερνάει το
30%. Αλλά και στις άλλες δύο χώρες που υποχρεώθηκαν σε σκληρά μέτρα, την
Ιταλία και την Ισπανία, η κατάσταση δεν είναι καλύτερη, αφού η πρώτη
μπήκε και επίσημα σε ύφεση, ενώ στη δεύτερη όπου η ανεργία κινείται στο
23%, δηλαδή σε «αχαρτογράφητες περιοχές», η νέα κυβέρνηση υπό την πίεση
των Γερμανών ετοιμάζεται για νέα μέτρα.
Το
βέβαιο είναι ότι οίκοι θα εντείνουν τις πιέσεις από τις αρχές του
επόμενου έτους για λήψη δραστικών μέτρων προς την κατεύθυνση της
αμυντικής «θωράκισης» της ευρωζώνης, αλλά και της τόνωσης της
πραγματικής οικονομίας. Μετά τη Σύνοδο Κορυφής, ο οίκος Fitch υποβάθμισε
σε «αρνητική» την προοπτική της Γαλλίας, ενώ απείλησε ταυτόχρονα με
υποβαθμίσεις μέχρι το τέλος Ιανουαρίου την προοπτική της Ισπανίας, της
Κύπρου, της Ιταλίας, της Σλοβενίας και της Ιρλανδίας, ενώ ο οίκος
Moody's υποβάθμισε κατά δύο βαθμίδες το Βέλγιο.
Είναι
προφανές ότι εάν δεν βελτιωθεί το κλίμα στην ευρωζώνη, η νέα στήριξη
της Ελλάδας από τους εταίρους δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Σε
μια νέα αναταραχή είναι βέβαιο ότι οι χώρες της ευρωζώνης θα επιδιώξουν
πρωτίστως να αμυνθούν οι ίδιες και όχι να μας δανείσουν άλλα 130 δισ.
ευρώ. Και χωρίς τη νέα στήριξη δεν μπορεί να υπάρξει το «κούρεμα» της
ονομαστικής αξίας των ελληνικών ομολόγων κατά 50% που αποφασίστηκε στις
27 Οκτωβρίου.
Ο
πρόεδρος της Ε.Ε., Χέρμαν Βαν Ρομπέι, συνειδητοποιώντας τη σοβαρότητα
της κατάστασης, συγκάλεσε για τις 30 Ιανουαρίου έκτακτη Σύνοδο Κορυφής,
προκειμένου να συζητηθούν τρόποι τόνωσης της πραγματικής οικονομίας. Η
Κομισιόν από την πλευρά της απηύθυνε την περασμένη Τρίτη δραματική
προειδοποίηση στα κράτη-μέλη για την «έκρηξη» της ανεργίας στους νέους
κάτω των 25 ετών, προειδοποιώντας ότι κινδυνεύει να χαθεί μια γενιά εάν
δεν ληφθούν άμεσα μέτρα. Σήμερα 7,5 εκατ. νέοι κάτω των 25 ετών
βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας, ενώ σε ορισμένες χώρες, όπως η Ισπανία
και η Ελλάδα, η ανεργία πλησιάζει το 50%...
Ωστόσο,
το Βερολίνο συνεχίζει να αρνείται τη λήψη δραστικών μέτρων προς την
κατεύθυνση της εκτόνωσης της κρίσης δημόσιου χρέους και εάν δεν
μεσολαβήσουν σημαντικές εξελίξεις τις επόμενες βδομάδες, όπως για
παράδειγμα μια ομαδική υποβάθμιση των χωρών της ευρωζώνης (την
προανήγγειλε ο οίκος S&P), τότε και η νέα έκτακτη Σύνοδος θα
αποδειχθεί μία από τα ίδια...
Βρυξέλλες Νίκος Μπέλλος