Προκαλεί έκπληξη το ότι οι επίσημοι
πιστωτές επέβαλαν στην Ελλάδα τόσους σκληρούς όρους με το δεύτερο
μνημόνιο όπως επίσης προκαλεί έκπληξη το ότι οι Έλληνες πολιτικοί τους
αποδέχτηκαν. Αλλά αυτό που προκαλεί τη μεγαλύτερη έκπληξη είναι ότι οι
Ευρωπαίοι επέβαλαν αυτούς τους όρους και οι Έλληνες πολιτικοί τους
δέχτηκαν με πλήρη επίγνωση ότι θα βυθίσουν την ελληνική οικονομία
βαθύτερα στην ύφεση, ότι θα οδηγήσουν σε πλήρη εκτροπή των στόχων του
προϋπολογισμού και ότι και η δεύτερη διάσωση της Ελλάδας μοιραία θα
αποτύχει. Οι Ευρωπαίοι πιστωτές και οι Έλληνες πολιτικοί διάλεξαν –
αρκετά συνειδητά – ένα δρόμο αποτυχίας, κατάρρευσης, αντεγκλήσεων και
διαιρέσεων.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος, μιλώντας στη Βουλή, ζήτησε την υπερψήφιση του νέου σχεδίου διαβεβαιώνοντας ότι η Ελλάδα θα επιστρέψει στην ανάπτυξη εφαρμόζοντάς το. Δεν έδωσε όμως καμία εξήγηση για το πώς και γιατί μπορεί να επιτευχθεί αυτό.
Αυτά που γνωρίζουμε όλοι και που γνωρίζει και ο κ. Παπαδήμος είναι ότι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά το παρελθόν συνοδεύονταν πάντα από υψηλά εμπορικά ελλείμματα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποθέσουμε ότι τα πράγματα θα είναι σήμερα διαφορετικά, ιδίως από τη στιγμή που η Ελλάδα έχει παγιδευτεί σε ένα υφεσιακό σπιράλ.
Από τη στιγμή που η Ελλάδα δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει το εξωτερικό έλλειμμά της, συνεπάγεται ότι δεν θα υπάρχει ανάπτυξη στην οικονομία της. Αντιθέτως, αυτό που διαφαίνεται στον ορίζοντα είναι η διαρκής επιδείνωση της σύσφιξης, η οποία θα οδηγήσει σε περαιτέρω ζημιές στην οικονομία, σε στάση πληρωμών και σε έξοδο από το ευρώ.
Μέχρι να δοθεί άμεση χρηματοδότηση και βοήθεια προς την Ελλάδα για να επαναπροσανατολίσει την οικονομία της, η μόνη ρεαλιστική προοπτική για τη χώρα είναι η δυστυχία και για την υπόλοιπη Ευρώπη ο κίνδυνος της μόλυνσης. Κι όλα αυτά βεβαίως απειλούν να επιδεινώσουν το δημόσιο χρέος όλων των μεγάλων οικονομιών του ευρώ και να εγείρουν πολιτική εχθρότητα έναντι στις περαιτέρω μεταρρυθμίσεις του ευρωπαϊκού συστήματος εν γένει.
Δεν υπάρχει πλέον καμιά αμφιβολία ότι η πολιτική συνταγή που δίνεται στην Ελλάδα υπαγορεύεται από τις πολιτικές εκτιμήσεις των πλεονασματικών χωρών και δεν περιλαμβάνει μέτρα που θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν άμεσα την κατάσταση της ελληνικής και των άλλων ελλειμματικών οικονομιών. Πρόκειται για μια συνταγή ηθελημένης ύφεσης – μια συνταγή τιμωρίας με άλλο όνομα. Κι αυτό σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αντί να αποτελεί εργαλείο οικονομικής και κοινωνικής προόδου έχει μετατραπεί σε πηγή καταστολής για την ευρωπαϊκή περιφέρεια.
Αυτό που είναι τώρα πασιφανές είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την καθοδήγηση του Βορρά, θέλει να γίνει μια ζώνη εξαγωγικά προσανατολισμένων χωρών. Το νέο πρότυπο για τις οικονομίες του ευρώ είναι πως κάθε οικονομία θα πρέπει να έχει ισορροπημένο εξωτερικό ισοζύγιο, και όχι μόνο η Ευρωζώνη σαν σύνολο. Αν όμως αυτή η συνταγή περάσει, οι υπάρχουσες ανισορροπίες που είναι προφανείς στο παγκόσμιο καπιταλισμό θα γίνουν ακόμη χειρότερες.
Αυτό που παρακολουθούμε στην Ευρώπη είναι η διάρρηξη της οικονομικής σταθερότητας εξαιτίας μιας συστημικής κρίσης του ισοζυγίου τρεχουσών πληρωμών. Κι αυτό που προτείνεται σήμερα είναι να μεταφερθούν οι πιέσεις αυτές του ισοζυγίου πληρωμών εκτός Ευρώπης και να φορτωθούν στον υπόλοιπο κόσμο. Πρόκειται βέβαια για έναν άκρως εγωιστικό στόχο που με τον καιρό θα οδηγήσει στην επιδείνωση των παγκόσμιων ανισορροπιών.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να βελτιωθούν με μια μεταρρύθμιση του νομίσματος μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και με μεταρρυθμίσεις στο σύστημα των παγκόσμιων αποθεματικών. Πιθανόν κάποια στιγμή να δούμε τέτοιες κινήσεις. Ενδιαμέσως το πρελούδιο γι’ αυτές είναι πολύ σκληρές καταστάσεις που θα μπορούσαν κάλλιστα να αποφευχθούν, υψηλή μεταβλητότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές και η απειλή των πολιτικών ταραχών.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος, μιλώντας στη Βουλή, ζήτησε την υπερψήφιση του νέου σχεδίου διαβεβαιώνοντας ότι η Ελλάδα θα επιστρέψει στην ανάπτυξη εφαρμόζοντάς το. Δεν έδωσε όμως καμία εξήγηση για το πώς και γιατί μπορεί να επιτευχθεί αυτό.
Αυτά που γνωρίζουμε όλοι και που γνωρίζει και ο κ. Παπαδήμος είναι ότι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά το παρελθόν συνοδεύονταν πάντα από υψηλά εμπορικά ελλείμματα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποθέσουμε ότι τα πράγματα θα είναι σήμερα διαφορετικά, ιδίως από τη στιγμή που η Ελλάδα έχει παγιδευτεί σε ένα υφεσιακό σπιράλ.
Από τη στιγμή που η Ελλάδα δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει το εξωτερικό έλλειμμά της, συνεπάγεται ότι δεν θα υπάρχει ανάπτυξη στην οικονομία της. Αντιθέτως, αυτό που διαφαίνεται στον ορίζοντα είναι η διαρκής επιδείνωση της σύσφιξης, η οποία θα οδηγήσει σε περαιτέρω ζημιές στην οικονομία, σε στάση πληρωμών και σε έξοδο από το ευρώ.
Μέχρι να δοθεί άμεση χρηματοδότηση και βοήθεια προς την Ελλάδα για να επαναπροσανατολίσει την οικονομία της, η μόνη ρεαλιστική προοπτική για τη χώρα είναι η δυστυχία και για την υπόλοιπη Ευρώπη ο κίνδυνος της μόλυνσης. Κι όλα αυτά βεβαίως απειλούν να επιδεινώσουν το δημόσιο χρέος όλων των μεγάλων οικονομιών του ευρώ και να εγείρουν πολιτική εχθρότητα έναντι στις περαιτέρω μεταρρυθμίσεις του ευρωπαϊκού συστήματος εν γένει.
Δεν υπάρχει πλέον καμιά αμφιβολία ότι η πολιτική συνταγή που δίνεται στην Ελλάδα υπαγορεύεται από τις πολιτικές εκτιμήσεις των πλεονασματικών χωρών και δεν περιλαμβάνει μέτρα που θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν άμεσα την κατάσταση της ελληνικής και των άλλων ελλειμματικών οικονομιών. Πρόκειται για μια συνταγή ηθελημένης ύφεσης – μια συνταγή τιμωρίας με άλλο όνομα. Κι αυτό σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αντί να αποτελεί εργαλείο οικονομικής και κοινωνικής προόδου έχει μετατραπεί σε πηγή καταστολής για την ευρωπαϊκή περιφέρεια.
Αυτό που είναι τώρα πασιφανές είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την καθοδήγηση του Βορρά, θέλει να γίνει μια ζώνη εξαγωγικά προσανατολισμένων χωρών. Το νέο πρότυπο για τις οικονομίες του ευρώ είναι πως κάθε οικονομία θα πρέπει να έχει ισορροπημένο εξωτερικό ισοζύγιο, και όχι μόνο η Ευρωζώνη σαν σύνολο. Αν όμως αυτή η συνταγή περάσει, οι υπάρχουσες ανισορροπίες που είναι προφανείς στο παγκόσμιο καπιταλισμό θα γίνουν ακόμη χειρότερες.
Αυτό που παρακολουθούμε στην Ευρώπη είναι η διάρρηξη της οικονομικής σταθερότητας εξαιτίας μιας συστημικής κρίσης του ισοζυγίου τρεχουσών πληρωμών. Κι αυτό που προτείνεται σήμερα είναι να μεταφερθούν οι πιέσεις αυτές του ισοζυγίου πληρωμών εκτός Ευρώπης και να φορτωθούν στον υπόλοιπο κόσμο. Πρόκειται βέβαια για έναν άκρως εγωιστικό στόχο που με τον καιρό θα οδηγήσει στην επιδείνωση των παγκόσμιων ανισορροπιών.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να βελτιωθούν με μια μεταρρύθμιση του νομίσματος μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και με μεταρρυθμίσεις στο σύστημα των παγκόσμιων αποθεματικών. Πιθανόν κάποια στιγμή να δούμε τέτοιες κινήσεις. Ενδιαμέσως το πρελούδιο γι’ αυτές είναι πολύ σκληρές καταστάσεις που θα μπορούσαν κάλλιστα να αποφευχθούν, υψηλή μεταβλητότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές και η απειλή των πολιτικών ταραχών.
