Ποιες συνθήκες επιτρέπουν και διευκολύνουν την ανάδειξη ηγετών;

Ταξιδεύοντας πίσω στην ιστορία βλέπουμε ότι ηγέτες τόσο στην Ελλάδα όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν λίγοι. Στην χώρα μας κάτι από ηγέτη είχε ο Πλαστήρας και το έδειξε στο μικρασιατικό μέτωπο, ο Παπαναστασίου ο μεγάλος λάτρης της δημοκρατίας αλλά και ο Ελευθέριος Βενιζέλος που όμως αν και συμβουλεύτηκε τον Ιωάννη Μεταξά και πήρε μια καλή ανάλυση για την εκστρατεία στην μικρά Ασία η οποία υποστήριζε ότι το όλο εγχείρημα ήταν λάθος, ο Βενιζέλος την πραγματοποίησε και μετά την έκανε μέσω των εκλογών.

Ο νεότερος αλλά και ο παλαιότερος Καραμανλής δεν ήταν ηγέτες, ο νεότερος αλλά και παλαιότερος Παπανδρέου δεν ήταν ηγέτες, ο Σημίτης και ο Μητσοτάκης δεν ήταν ηγέτες, ο Σαμαράς, ο Τσίπρας, η Παπαρήγα, ο Κουβέλης και ο Καμμένος δεν είναι ηγέτες. Όλοι αυτοί ήταν και είναι αρχηγίσκοι που φροντίζουν να κρατούν εσωκομματικές ισορροπίες και προσπαθούν να προσεταιριστούν τις λαϊκές μάζες στηριζόμενοι σε επικοινωνιακά παιχνίδια και κινήσεις εντυπωσιασμού. Ενίοτε χρησιμοποιούν πατριωτικές κορώνες και σάλπιγγες επαναστατικές αλλά χωρίς ουσία και χωρίς ξεκάθαρους στόχους.

Αναδιπλώσεις, διαγραφές και επανεγγραφες, διακηρύξεις και υποσχέσεις και μετά λησμονημένα λόγια και όλα σ ένα ατέρμονα και αέναο κύκλο διαφθοράς, κομματισμού και εξουσίας. Αν αναλάβει ο Τσίπρας πρωθυπουργός ποιος μπορεί να με διαβεβαίωση πως δεν θα ακολουθήσει ένας νέος γύρος πλιάτσικου καθώς η κομματική βάση θα ξεχύνεται στους 4000 οργανισμού και εταιρείες και δεκο του δημοσίου;

Στην Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων είμαστε όλοι γεννημένοι αρχηγοί αλλά και όλοι έχουμε άποψη. Έτσι αν προκύψει ένα σοβαρό θέμα ή πρόβλημα οι απόψεις μπορεί και να φτάσουν ή και να υπερβούν τα 11 εκατομμύρια.

Ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν ηγέτης στο πεδίο των μαχών, ο Θεμιστοκλής και ο Μιλτιάδης ήταν και αυτοί ηγέτες στο πεδίο της μάχης, αλλά ο πραγματικός ηγέτης ήταν ο Λεωνίδας. Ο Περικλής που οδήγησε στον πελοποννησιακό πόλεμο και τον λιμό που εξόντωσε την Αθηνά, ήταν ηγέτης;

Ηγέτες ήταν, ο Γκάντι που έκανε ένα ολόκληρο έθνος να σταματά να ανασαίνει όταν προχωρούσε σε απεργία πεινάς σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα στραβά και ανάποδα, ο Μαντέλα που ενώ μπορούσε να αιματοκυλήσει την Ν Αφρική διάλεξε τον δρόμο της συμφιλίωσης αφήνοντας στο παρελθόν τα δεινά που είχαν υποστεί ο ίδιος και οι μαύροι ιθαγενείς κάτοικοι της χώρας, ο Τζωρτζ Ουάσιγκτον που με 10.000 κουρελήδες ανέτρεψε μια αυτοκρατορία και έβαλε τα θεμέλια για ένα κράτος δικαίου (άσχετα από το τι έγινε στην πορεία).

Γεγονός είναι ότι τα πρόσωπα κάνουν την διαφορά και τα παραδείγματα είναι πολλά. Ο Χριστός, ο Μωάμεθ, ο Μαρτίνος Λούθηρος, ο Τζεκινς Χαν, ο Αττίλας, ο Χίτλερ, ο Ναπολέων, ο Κάστρο και όλοι αυτοί που αναφερθήκαν πιο πάνω. Δυστυχώς δεν ενδιαφέρονται όλοι για το καλό και το κοινό καλό.

Η λέξη ηγέτης είναι ταυτόσημη του ισχυρού και δικαίου ηγεμόνα διαφορετικά είναι δικτάτορας και οι παρενέργειες θα ακολουθούν την διακυβέρνηση του.

Και εδώ μπαίνει το κρίσιμο ερώτημα: Ποιες συνθήκες επιτρέπουν και διευκολύνουν την ανάδειξη ηγετών;

Στην Ελλάδα μας υπάρχουν πολλά αξιόλογα πρόσωπα, είναι όμως ηγέτες; Κάποιος ο οποίος είναι έντιμος, καλοπροαίρετος, ηθικός και καλός συνομιλητής, είναι ηγέτης; Κάποιος που είναι φορτωμένος με αφθονία γνώσεων και γνωρίζει τα πάντα γύρω από τους μύκητες, την αστροφυσική, την μοριακή βιολογία, την νανοτεχνολογία, είναι ηγέτης; Κάποιος που έχει πτυχία, μαστερς και διδακτορικά, έχει γράψει 45 βιβλία και 550 άρθρα είναι ηγέτης; Κάποιος που είναι κοντά, δίπλα στον θεό και πρότυπο ταπεινότητας, είναι ηγέτης;

Όχι βέβαια.

Τα γονίδια που προσδιορίζουν και χτίζουν τον ηγέτη δεν έχουν σχέση με όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά και αποκτηθήσαντες ιδιότητες. Είναι σαν την ικανότητα να γραφείς αριστουργηματικά ποιήματα, να γραφείς ένα καταπληκτικό λογοτεχνικό έργο, να φτιάχνεις την Νίκη της Σαμοθράκης, να φτιάχνεις ένα χρυσό πλατανόφυλλο και οι νευρώσεις να φαίνονται πιο αληθινές και από τα ζωντανά φύλλα. Είναι η ικανότητα να διαβάζεις το πεδίο της μάχης και να παίρνεις τις άριστες αποφάσεις, να τοποθετείσαι με ευθυκρισία και ταχύτητα σε δύσκολα ζητήματα, να στέκεσαι δίκαια και αμερόληπτα πάνω από κάθε ζήτημα, να οδηγείς ένα έθνος σε ανάπτυξη χωρίς να υπολογίζεις το προσωπικό κόστος.

Ηγέτης είναι αυτός που δεν διστάζει να ματώνει πρώτος, που δεν λογαριάζει την προσωπική απώλεια, που δεν υπολογίζει πάνω στους άλλους, που δεν διστάζει να πέσει πρώτος στην φωτιά.

Είναι λίγα τα γονίδια που μοιράζονται γιο αυτό το σκοπό και αν ανατρέξουμε πίσω στις διάφορες εποχές θα δούμε ότι δεν ήταν οι δύσκολες συνθήκες ή η πολυτελείς συνθήκες διαβίωσης που λειτουργούν σαν καθοριστικοί παράγοντες. Ο Ναπολέων και ο Μεγας Αλέξανδρος έφτασαν από διαφορετικές συνθήκες στην κορυφή. Είναι τα γονίδια που κάνουν την διαφορά. Είναι ταλέντο και είτε το έχει κάποιος είτε όχι.

Θα έχουμε ακούσει για ανθρώπους που δεν δίστασαν να θυσιαστούν για να σώσουν άλλους, για καπετάνιους που δεν αφήσαν το πλοίο μέχρι την τελευταία στιγμή. Αυτοί είναι γεννημένοι ηγέτες.

Και ξαναμπαίνει το κρίσιμο ερώτημα: Ποιες συνθήκες επιτρέπουν και διευκολύνουν την ανάδειξη ηγετών;

Δεδομένου ότι κάποιος είναι ή δεν είναι ηγέτης αυτό που απομένει είναι να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες ώστε να αναδειχθούν οι ηγέτες. Και ποιες είναι αυτές οι συνθήκες;

Είναι στην χώρα μας ώριμες οι συνθήκες για την ανάδειξη ηγετών; Προφανώς όχι. Τα χαράτσια, η εξαθλίωση, η καταιγιστική ανεργία, η εγκληματικότητα, ο φόβος, η αγανάκτηση είναι συνθήκες που ευνοούν τις ακρότητες και τον φασισμό, σε άλλες εποχές θα ευνοούσαν την δικτατορία. Όταν ο Αττίλας επιβίωσε δυο βδομάδες στα δάση πίνοντας αίμα από το άλογο του μέχρι να το βρουν από την φυλή που βασιλιάς ήταν ο αδελφός του πατέρα του, μεγάλωσε σε περιβάλλον που του παρείχε προστασία και στην κατάλληλη στιγμή διεκδίκησε την αρχηγία.

Οι συνθήκες που επιτρέπουν και ευνοούν και διευκολύνουν την ανάδειξη ηγετών είναι άλλες από αυτές που λαμβάνουν χώρα σήμερα στην Ελλάδα. Οι συνθήκες αυτές πρέπει πρώτα να δημιουργηθούν και μετά να αναδείξουν τον ηγέτη. Ποιες είναι αυτές οι συνθήκες δεν γνωρίζω αλλά πιθανόν να έχουν σχέση με τα λειτουργικά συστήματα των υπολογιστών.

Ας πάρουμε δυο από αυτά. Το λειτουργικό σύστημα windows της Microsoft και το Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα που δεν γνωρίζω ποιος είναι ο δημιουργός.

Το πρώτο είναι ένα κλειστό λογισμικό που πληρώνεις για να το έχεις και σε έχει πάντα δέσμιο με τις ενημερώσεις και τα προβλήματα του. Το δεύτερο είναι ανοιχτό σε όλους και απ ότι γνωρίζω τα προβλήματα που έχει είναι ελάχιστα ή ανύπαρκτα.

Αυτό που προσπαθώ να πως είναι ότι: ίσως μια κίνηση ανοικτή, χωρίς αυστηρές κομματικές δομές, χωρίς αυστηρούς κομματικούς μηχανισμούς και κανόνες (που θα ευνοούν πάντοτε έναν αρχηγό που θα ανελίσσεται στηριζόμενος σε φατρίες και εσωκομματικές ισορροπίες), ανοικτή σε όλους, ανοικτή στις διαδικασίες και – το σημαντικότερο - χτισμένη στα πρώτα στάδια από πρόσωπα έντιμα, ηθικά, καλοπροαίρετα και καλούς συνομιλητές, που θα έχουν στο μυαλό τους μια κίνηση φυτώριο που θα ευνοήσει την ανάδειξη ηγετών, ίσως κάνει την διαφορά, ίσως είναι οι κατάλληλες ίσως οι ιδανικές συνθήκες για την ανάδειξη ηγετών.

Ίσως αυτές να είναι οι συνθήκες οι ιδανικές για την ανάδειξη ηγετών, μια ανοικτή κίνηση όπου με συνθήκες βήματος πνύκας ο καθένας θα μπορεί να ξεδιπλώνει το ταλέντο του και οι υπόλοιποι να κρίνουν.

Ίσως αυτές να είναι οι ιδανικές συνθήκες απελευθέρωσης των δημιουργικών δυνάμεων. Αυτό έκανε και ο Κλεισθένης βάζοντας τα θεμέλια για την αθηναϊκή δημοκρατία. Αυτές ήταν και οι συνθήκες στην πολίχνη της Λήμνου 3-4000 χρόνια προ Χριστού. Εκεί γεννήθηκε η πρώτη και πραγματική δημοκρατία σε όλο τον πλανήτη και όχι στην Αθήνα. Όμως σίγουρα εδώ στην Ελλάδα από Έλληνες.

Μπορούμε να ξεκινήσουμε και πάλι από την αρχή και να χτίσουμε τις συνθήκες εκείνες που θα δώσουν ηγέτες και αποτελέσματα.

Ας ξαναθυμηθούμε ποιοι είμαστε.

Φάνης Α. Τσαπικούνης

Συγγραφέας

Πτυχιούχος Τμήματος Γεωπονίας ΑΠΘ

Διδάκτωρ Τμήματος Βιολογίας ΠΠ

tsapif@otenet.gr

 http://www.tsapikounis.gr/