Και δεν πρόκειται να εξαφανιστούν διότι για να λυθούν τα προβλήματα της χώρας χρειάζεται κάτι περισσότερο από την πολιτική συναίνεση του κ. Παπανδρέου με τον κ. Σαμαρά. Χρειάζονται ψυχραιμία και κοινωνική συναίνεση.
Δυστυχώς για τα τελευταία δεν αρκεί ένας πρωθυπουργός. Δεν αρκούν δύο κόμματα. Πρέπει να βάλουν πλάτη πολλοί: κόμματα, έστω και αν αυτά είναι αντιπολιτευόμενα· μέσα ενημέρωσης, που ακόμη και όταν διαφωνούν δεν παραπληροφορούν· συνδικάτα, που αντιδρούν αλλά εντός του πλαισίου του νόμου· πνευματικοί άνθρωποι, που δεν κραυγάζουν αλλά εμβαθύνουν. Το κακό είναι ότι προς την κατεύθυνση της δραχμής σπρώχνουν -ακόμη και άθελά τους- πολλοί. Για την παραμονή στο ευρώ πιέζουν λίγοι και είναι κατά κανόνα μισητοί.
Η παραμονή στο ευρώ δεν εξαρτάται από πολιτικές αποφάσεις· οι τελευταίες απλώς μπορούν να επιταχύνουν την έξοδο. Χρειάζεται συνολική αναδιάρθρωση της οικονομίας, κάτι για το οποίο άπαντες συμφωνούμε γενικώς, αλλά όλοι διαφωνούμε μερικώς. Η συμμετοχή στο ευρώ προϋποθέτει όλα εκείνα τα οποία συμφωνήσαμε για να μπούμε στο ευρώ. Και εντάξει, ας ξεχάσουμε για πολλά χρόνια το κριτήριο για χρέος 60% του ΑΕΠ. Του χρόνου όμως θα πρέπει να έχουμε πρωτογενή πλεονάσματα. Κάτι που σημαίνει περικοπές στο Δημόσιο, τις οποίες κανείς δεν θέλει, επιχειρηματίες που θα σκέφτονται το κέρδος διά της δημιουργίας και όχι διά των φοροαπαλλαγών, τραπεζίτες που θα σκέφτονται τη μεγάλη εικόνα της οικονομίας αντί να μοιράζουν θαλασσοδάνεια, ΜΜΕ που θα πληροφορούν αντί να προωθούν οικονομικοπολιτικές ατζέντες κ.λπ. Χρειάζεται δηλαδή μια επανάσταση, που όχι μόνο δεν ξέρουμε αν μπορεί να επιτευχθεί, αλλά και που κανείς δεν θέλει να σκεφτεί.
Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, σε μια δημοκρατία η πολιτική σε όλες της τις εκφράσεις αντανακλά την κοινωνία. Οχι πιστά, αλλά τη σκιαγραφεί. Το πολιτικό τουρλουμπούκι που είδαμε στις οθόνες μας τις τελευταίες ημέρες είναι το κοινωνικό τουρλουμπούκι με άλλη τεχνοτροπία. Σε μια χώρα που δεν έχουμε εμπεδώσει το Κοινωνικό Συμβόλαιο, είναι δυνατόν να υπογραφούν πολιτικά συμβόλαια που θα αντέξουν; Σε μια χώρα που δεν έχουμε κατανοήσει την πολιτική ως διαδικασία παραγωγής των νόμων και θεωρούμε πολιτική την καταστρατήγηση των νόμων, υπάρχει πολιτικό συμβόλαιο που μπορεί να αντέξει; Μπορεί να υπάρξει κοινωνικό συμβόλαιο όταν καθείς διαλαλεί ότι «νόμος είναι το δικό του δίκιο»;
Η αρχαία Ελλάδα υπήρξε μέρος του ιδρυτικού μύθου της Ευρώπης. Η σύγχρονη Ελλάδα το πιστώθηκε μπαίνοντας στην ΕΟΚ. Για να παραμείνει όμως εκεί πρέπει να κάνει κάτι περισσότερο. Να γίνει ευρωπαϊκή χώρα. Μπορεί; Μπορούμε; Τα επόμενα χρόνια θα φανεί…
Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, 7.11.2011
