Αν, όπως φαίνεται, η Αμερική πέσει στον «δημοσιονομικό γκρεμό» την1η Ιανουαρίου, το μακροπρόθεσμο διαρθρωτικό έλλειμμα του προϋπολογισμού της χώρας θα εξαφανιστεί, με τα πρωτογενή πλεονάσματα να αρχίζουν το 2015. «Γιατί, λοιπόν, τα γεράκια του ελλείμματος δεν το γιορτάζουν»; αναρωτιέται ο οικονομολόγος στο University of California στο Berkeley, J. Bradford DeLong.
Εκτός απροόπτου, οι πολλές θεσμοθετημένες μειώσεις φόρων κατά τα τελευταία 12 χρόνια στις ΗΠΑ – οι οποίες είναι σαφώς προσωρινές – θα λήξουν ταυτόχρονα με την έναρξη του 2013. Οι αμερικανικοί φορολογικοί συντελεστές θα επανέλθουν σε μια νύχτα στα επίπεδα της εποχής Κλίντον. Κάποιες από τις μειώσεις αυτές εφαρμόστηκαν για την καταπολέμηση αυτού που θεωρούταν πριν από τέσσερα χρόνια μια προσωρινή ύφεση. Αν και οι υποστηρικτές τους θέλησαν να τις κάνουν μόνιμες, ισχυριζόμενοι ότι τις επέτρεψαν προσωρινά για την καταστρατήγηση των διαδικαστικών απαιτήσεων της νομοθετικής διαδικασίας που οι Δημοκρατικοί είχαν δημιουργήσει, σε μια μάταιη προσπάθεια να εξασφαλίσουν δημοσιονομική λογική.
Η άμεση αύξηση των φορολογικών συντελεστών είναι μόνο μέρος της ιστορίας. Την ίδια ώρα, η αυτόματη μείωση του αμυντικού προϋπολογισμού και οι «διακριτικές» εγχώριες δαπάνες – που συμφωνήθηκαν και από τους Δημοκρατικούς και από τους Ρεπουμπλικάνους το καλοκαίρι του 2011 – θα τεθεί σε ισχύ.
Κάποιες από αυτές τις αυξήσεις φόρων και τις δαπάνες περικόπτονται με τις διατάξεις του “Obamacare,” τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας του Ομπάμα, , και, από την 1η Ιανουαρίου 2013, το μακροπρόθεσμο διαρθρωτικό έλλειμμα του προϋπολογισμού της Αμερικής εξαφανίζεται. Οι αποκατεστημένοι φορολογικοί συντελεστές θα είναι, για το ορατό μέλλον, επαρκείς για να στηρίξουν τη δημιουργία άμυνας των ΗΠΑ, το αυξανόμενο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και ένα μέτριο – αν και ανεπαρκές- ποσό των άλλων “διακριτικών” ομοσπονδιακών δαπανών. Το αμερικανικό εθνικό χρέος /ΑΕΠ θα είναι σε καλό δρόμο για να πέσει από το σημερινό επίπεδο του 75% στο 50% μέχρι το 2035. Επιπλέον, οι ΗΠΑ θα αρχίσουν να παρουσιάζουν πρωτογενή πλεονάσματα του προϋπολογισμού – το δημοσιονομικό ισοζύγιο μείον τις πληρωμές τόκων του υφιστάμενου χρέους – μέχρι το 2015.
Γιατί λοιπόν η προοπτική έγκρισης ενός «δημοσιονομικού γκρεμού» δεν έγινε δεκτή με ενθουσιασμό; Ναι, θα υπάρξουν μεγάλες περικοπές δαπανών – που θα χτυπήσουν τον τομέα της άμυνας, τους γιατρούς με ασθενείς του Medicare, και όλους όσοι επωφελούνται ή βασίζονται στην κυβέρνηση διακριτική ευχέρεια των δαπανών – και ουσιαστικές αυξήσεις φόρων. Αλλά, για να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός μακροπρόθεσμα, είτε οι φόροι πρέπει να αυξηθούν είτε οι δαπάνες να μειωθούν σε σχέση με κάποια αρχική τιμή, ή και τα δύο.
Υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους τα γεράκια του ελλείμματος δεν διακηρύσσουν τη νίκη τους. Πρώτον, πολλοί που αυτοαποκαλούνται γεράκια του ελλείμματος είναι στην πραγματικότητα γεράκια των δαπανών: πιστεύουν ότι η αμερικανική κοινωνική ασφάλιση είναι πολύ γενναιόδωρη για τους ανέργους, τα άτομα με αναπηρία, τους ηλικιωμένους και τους ασθενείς και ότι μακράν η καλύτερη πολιτική είναι να γίνουν περικοπές σε τέτοια προγράμματα αντί να αυξήσουν τους φόρους για να πληρωθούν. Αλλά, φοβούνται ότι η έκκληση για περικοπές δαπανών θα είναι αντιλαϊκή, σε αντίθεση, ελπίζουν, με το αίτημα να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός. Γι ‘αυτούς, το πρόβλημα με τον δημοσιονομικό γκρεμό είναι ότι δεν αρκεί να μειωθούν οι δαπάνες και να αυξηθούν πάρα πολύ οι φόροι.
Δεύτερον, και πιο σημαντικό για εκείνους που ανησυχούν για την υγεία της αμερικανικής οικονομίας, η διαδικασία δεν περιγράφεται καλά με τον όρο «δημοσιονομικός γκρεμός». Είναι, μάλλον, μια βόμβα λιτότητας που πλήττει την οικονομία, στην οποία η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, το ποσοστό απασχόλησης ως προς τον πληθυσμό παραμένει τρομακτικά χαμηλό και υπάρχουν μόνο αδύναμες ενδείξεις ότι το μεγάλο χάσμα μεταξύ της τρέχουσας και δυνητικής παραγωγής κλείνει.
Τους τελευταίους δύο μήνες προετοιμασίας για την έκρηξη της βόμβας λιτότητας έχει ήδη μειωθεί η πρόβλεψη για την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ το 2013, από 3% έως 2,5%, και έχει αυξηθεί η πιθανότητα του ποσοστού ανεργία ως το τέλος του 2013 από 7,5% σε 7,7%. Κάθε μέρα από την 1η Ιανουαρίου ως την 30η Ιουνίου που η ζημιά συνεχίζεται θα έχει μια σχεδόν γραμμική επίδραση στις οικονομικές επιδόσεις του 2013, μειώνοντας τον πιθανό ρυθμό αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ του έτους κατά 0,0084%. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία μέχρι τις 30 Ιουνίου, η πιθανότερη αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ της Αμερικής θα είναι 0,5%, με το πιθανό ποσοστό ανεργίας να επιστρέφει στο 8,9%.
Οι περικοπές δαπανών και οι αυξήσεις φόρων που, μακροπρόθεσμα, θα αποκαταστήσουν την δημοσιονομική ισορροπία και λογική είναι καλές. Το να παραμένουν αδύναμες σε μια οικονομία σε ύφεση ταυτόχρονα, δεν είναι καλό. Έτσι, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι αντιμετωπίζουν τέσσερα καθήκοντα.
Πρώτον, Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί πρέπει να διαπραγματευτούν μια διακομματική συμφωνία για να επεκτείνουν τις περικοπές δαπανών και τις αυξήσεις φόρων, που να ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2013. Με αυτόν τον τρόπο, θα επηρεάσουν την οικονομία σταδιακά σε διάστημα πέντε ετών, αντί να τα κάνουν όλα με τη μία.
Δεύτερον, η Federal Reserve θα πρέπει να επεκτείνει την ποσοτική χαλάρωση της και να προωθήσει προγράμματα προσανατολισμού. Οι καταναλωτές θα ξοδεύουν λιγότερα το 2013, λόγω των υψηλότερων φόρων, όπως και η κυβέρνηση, πράγμα που σημαίνει ότι κάποιος πρέπει να ξοδεύει περισσότερα. Οι κατασκευαστικές και οι εξαγωγές είναι οι προφανείς υποψήφιοι -και οι δύο μπορούν να ενισχυθούν με πιο επιθετικούς ισολογισμούς επιχειρήσεων από τη Fed, σε συνδυασμό με τις υποσχέσεις της συνεχιζόμενων χαμηλών ονομαστικών επιτοκίων και υψηλότερο πληθωρισμό μεσοπρόθεσμα.
Τρίτον, οι μεγάλες επιχειρήσεις ενυπόθηκων δανείων που επιχορηγούνται από την κυβέρνηση, η Fannie Mae και η Freddie Mac, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως μακροοικονομικά πολιτικά εργαλεία για την αποκατάσταση της κατασκευής κατοικιών. Αυτό έπρεπε να είχε γίνει πριν από πέντε χρόνια, αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ.
Τέλος, επίσης με πέντε χρόνια καθυστέρηση, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ θα πρέπει να ανακοινώσει ότι ενώ το δόγμα του ισχυρού δολαρίου ήταν κατάλληλο (και προς το συμφέρον της Αμερικής) κατά τη διάρκεια της άνθησης του dot-com, η χώρα χρειάζεται ένα αδύναμο δολάριο στον απόηχο της έκρηξης της βόμβας λιτότητας.
Η επίτευξη της λάθους συμφωνίας για να εκτονωθεί η βόμβα λιτότητας, ή ν προστατευθεί η οικονομία από τις επιπτώσεις της, θα αναδημιουργήσει απλώς ένα μακροπρόθεσμο διαρθρωτικό έλλειμμα του προϋπολογισμού της Αμερικής – ένα πολύ κακό αποτέλεσμα. Η αποτυχία να λάβει και τα τέσσερα βήματα που περιγράφονται, κάθε άλλο παρά εγγυάται μια νέα ύφεση στην Αμερική, ακόμη και αν μια καλή συμφωνία επιτευχθεί σχετικά με την επέκταση στις αυξήσεις φόρων και τις περικοπές δαπανών. Και αν δεν επιτευχθεί συμφωνία σε αυτό, αναλαμβάνοντας τα τελευταία τρία βήματα θα μπορούσε τουλάχιστον να μειώσει κάπως την επακόλουθη ζημιά.
http://www.project-syndicate.org/commentary/what-comes-after-the-fiscal-cliff-by-j–bradford-delong
