Δεν
είναι όλοι «νικητές» στην νέα αυτή οικονομική πραγματικότητα, σύμφωνα
με τον Στέφεν Κινγκ. Ο βρετανός οικονομολόγος, επικεφαλής αναλυτής της
τράπεζας HSBC, σε άρθρο του στην εφημερίδα Independent», καταρρίπτει,
όπως ισχυρίζεται, «δέκα οικονομικές πεποιθήσεις που άρχισαν να
διατυπώνονται γύρω στο 2007 και σήμερα φαίνεται ότι έχουν αποτύχει
παταγωδώς».
Πεποίθηση Νο1: Η «στόχευση του πληθωρισμού» (inflation targeting) προσφέρει σταθερότητα και ευημερία.
Στα τέλη της δεκαετίας του '80 οι τραπεζίτες είχαν πάθει ψύχωση με την
«στόχευση του πληθωρισμού». Πληγωμένοι από τις υπερβολές του πληθωρισμού
της δεκαετίας του '70, αυτό που ήθελαν άμεσα ήταν η σταθερότητα των
τιμών. Ωστόσο, η εμμονική αναζήτηση του χαμηλού πληθωρισμού έδειξε μια
πρωτοφανή άγνοια σε προηγούμενες περιόδους οικονομικής αποσταθεροποίησης
όπου δεν υπήρχε τοσο μεγάλος πληθωρισμός.
Η Ιαπωνία
είχε μια μεγάλη οικονομική φούσκα στα τέλη της δεκαετίας του ΄80,
απολαμβάνοντας χαμηλό πληθωρισμό, ενώ οι ΗΠΑ, που επίσης είχαν χαμηλό
πληθωρισμό τη δεκαετία του '20, κατέληξαν να πληγωθούν από το μεγάλο
οικονομικό κραχ του 1929.
Πεποίθηση Νο2: Η Ιαπωνία τα έκανε μαντάρα, η Δύση ξέρει καλύτερα.
Η
Ιαπωνία υποτίθεται πως απέτυχε επειδή δεν χαλάρωσε την νομισματική και
δημοσιονομική της πολιτική έως ότου ήταν πολύ αργά. Οι ΗΠΑ τώρα
αντιμετωπίζουν μια κατάσταση πολύ χειρότερη από αυτή της Ιαπωνίας: η
οικονομία βρίσκεται σε στασιμότητα, οι αποδόσεις των ομολόγων έχουν
κάνει κατακόρυφη βουτιά, το έλλειμμα του προϋπολογισμού είναι
ανεξέλεγκτο, το χρέος της κυβέρνησης έχει υποβαθμιστεί ενώ η διαδικασία
«απομόχλευσης» της οικονομίας της συνεχίζεται και τα ποσοστά
μακροπρόθεσμης ανεργίας έχουν εκτοξευθεί.
Πεποίθηση Νο3: Οι κυβερνήσεις δεν χρεοκοπούν.
Όλοι
γνωρίζαμε πως τα αναδυόμενα κρατη θα μπορούσαν να χρεοκοπήσουν το ένα
μετά το άλλο, αλλά πιστεύαμε πως δεν θα ίσχυε το ιδιο για τις
ανεπτυγμένες χώρες και πως αυτές δεν θα αντιμετώπιζαν τους πιστωτές
τους με τέτοια περιφρόνηση. Ωστόσο, οι διασυνοριακές κατοχές κεφαλαίων
έχουν ανέλθει σε άνευ προηγουμένου επίπεδα ενώ μέσα στην ευρωζώνη τα
κράτη έχουν χάσει τη δυνατότητα τους να τυπώσουν νέο χρήμα. Οπότε η
κατάσταση μέσα εκεί είναι η εξής: οι νότιες χώρες χρωστάνε χρήματα στις
βόρειες χώρες, ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Δεν αποτελεί
έκπληξη το γεγονός ότι η χρεοκοπία ξαφνικά έγινε επιλογή.
Πεποίθηση Νο4: Η παγκοσμιοποίηση κάνει καλό σε όλους.
Η
ιδέα ήταν απλή: οι οικονομίες θα ενσωματωθούν διαμέσου του ανοίγματος
των αγορών και της εισροής κεφαλαίου, η παγκόσμια οικονομική πίτα θα
γίνει ολοένα και μεγαλύτερη και όλοι, στο τέλος, θα γίνουν
πλουσιότεροι. Τωρα όμως που οι δυτικές οικονομίες έχουν τελματωθεί, τα
εισοδήματα των νοικοκυριών εχουν πέσει και οι συντάξεις μειώθηκαν, το
επιχείρημα αυτό δεν μοιάζει πια τόσο έξυπνο. Η πίτα όντως μεγάλωσε ως
αποτέλεσμα της ανάπτυξης στις αναδυόμενες χώρες, αλλά διανεμήθηκε με
απρόβλεπτους τρόπους και πλέον δεν είναι όλοι «νικητές».
Πεποίθηση Νο5: Οι μετοχές αποτελούν μια καλή μακροπρόθεσμη επένδυση.
Αυτή
η θεωρία πήγε στραβά στις αρχές της περασμένης δεκαετίας. Ο δείκτης
FTSE 100 έπιασε κορυφή στο 7.000 στα τέλη του 1999. Έκτοτε, έγιναν
πολλές προσπάθειες να ανέβει, αλλά η πτώση ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Και
παρά την εξαιρετικά δεινή δημοσιονομική θέση στην οποία έχουν περιέλθει
πολλές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, οι επενδυτές θεωρούν πλέον πιο
ασφαλείς τις επενδύσεις σε ομόλογα Δημοσίου, gilts και ομόλογα, αντί
για μετοχές.
Πεποίθηση Νο6: Οι αναδυόμενες οικονομίες δεν μπορούν να αποδεσμευτούν (decoupling)
Ω
ναι, μπορούν. Ενώ η οικονομική δραστηριότητα στο Δυτικό κόσμο δεν
είναι μεγαλύτερη από αυτή στα τέλη του 2007, προτού ο κόσμος μας βιώσει
την οικονομική κρίση, η οικονομική δραστηριότητα στις
αναδυόμενες
οικονομίες είναι δραματικά υψηλότερη. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της
Κίνας για παράδειγμα είναι περίπου 40% υψηλότερο σε σχέση με το 2007.
Πεποίθηση Νο7: Οι αγορές λειτουργούν.
Μερικές
ναι, μερικές όχι. Τα μονοπώλια και τα ολιγοπώλια δεν μπορούν να
σπάσουν αλλά οποίος γνωρίζει από οικονομικά ξέρει πως αυτά δεν δίνουν
και τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα σε μια κοινωνία.
Πεποίθηση Νο8: Οι παγκόσμιες αγορές είναι ανώτερες των κρατών.
Αυτή η θεωρία ήταν μια επέκταση αυτού που λέει ο Φράνσις Φουκουγιάμα στο βιβλίο του «Το Τέλος
της Ιστορίας
και
ο Τελευταίος Άνθρωπος», ότι δηλαδή οι Δυτικές δημοκρατίες και οι
οικονομίες που κατευθύνονται από τις αγορές θριάμβευσαν, ανοίγοντας
ταυτόχρονα το δρόμο για μια νέα εποχή κοινών αξιών και πεποιθήσεων.
Ωστόσο, οσο εμείς ταλαντευόμαστε από τη μια οικονομική κρίση στην άλλη, η
επιστροφή του εθνικού οικονομικού συμφέροντος ήταν αξιοθαύμαστη,
ειδικά στην ευρωζώνη.
Πεποίθηση Νο9: Οι τιμές των σπιτιών πάντα αυξάνονται.
Όχι.
Η ανακάλυψη αυτή βρίσκεται στην καρδιά του προβλήματος που οδηγεί την
οικονομική δραστηριότητα της Δύσης σε μια διαδικασία επίμονης
«απομόχλευσης» της οικονομίας της.
Πεποίθηση Νο10: Τίποτα δεν ταξιδεύει γρηγορότερα από την ταχύτητα του φωτός.
Υπερασπιζόμενος
του οικονομολόγους, να πω πως, ναι, κάναμε πολλα λάθη και οι
συνάδελφοι μου δεν μπορούν να περηφανεύονται για πολλά πράγματα.
Ωστόσο, αν τα εργαστήρια του CΕRN εχουν δίκιο, τότε όλα όσα γνωρίζαμε
για το σύμπαν μας, ενδέχεται να αποδειχτούν λανθασμένα ! Αν ακόμη κι ο
ίδιος ο Αϊνστάιν έπεσε έξω στους υπολογισμούς του για την ταχύτητα του
φωτός, τότε φαίνεται πως ακόμη και το πιο έξυπνο ανθρώπινο μυαλό μπορεί
να υποπέσει στο λάθος.
