ΘΑ ΣΥΛΛΑΒΕΙ ΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΚΑΘΗΚΟΝΤΟΣ
Κ.Λ.Π. ΠΟΥ ΑΠΟΡΡΕΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ
ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ
ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ.
Αντισυνταγματικό
το αυτόφωρο για χρέη στο Δημόσιο
Απόφαση δικαστηρίου της Θεσσαλονίκης ανατρέπει την
κυβερνητική πολιτική με τις αθρόες επ' αυτοφώρω συλλήψεις για μη καταβολή χρεών
στο δημόσιο...
κρίνοντας, ότι οι υποθέσεις πρέπει να εισαχθούν στην τακτική
διαδικασία. Στην εισαγγελική πρόταση, που υιοθετεί το μονομελές
πλημμελειοδικείο
Θεσσαλονίκης, γίνονται νύξεις για ρύθμιση-μέτρο πίεσης με
εισπρακτικό και μόνο χαρακτήρα, και η αυτόφωρη διαδικασία χαρακτηρίζεται
αντισυνταγματική.
Από την εφαρμογή των νέων ρυθμίσεων με τον σχετικό νόμο
3943/2011 παρατηρήθηκε μπαράζ αυτόφωρων συλλήψεων οφειλετών του δημοσίου, καθώς
ουσιαστικά το αδίκημα χαρακτηρίστηκε διαρκές. Παρότι όμως συνελήφθησαν περίπου
1.800 φορολογούμενοι για διάφορα αδικήματα (μη καταβολή χρεών, μη έκδοση
φορολογικών στοιχείων κτλ.) για οφειλές που φτάνουν το ποσό των 2
δισεκατομμυρίων ευρώ, το δημόσιο εισέπραξε περίπου... 20 εκατομμύρια.
Εκατοντάδες οφειλέτες οδηγούνται στα αυτόφωρα μονομελή και τριμελή
πλημμελειοδικεία, χωρίς να προβαίνουν σε ρυθμίσεις -με αντίστοιχες καταβολές-
και καταλήγουν να δικάζονται με ποινές που έχουν αναστολή και να μένουν
ελεύθεροι. Συνέπεια αυτού είναι να μην έχει εισπράξει το δημόσιο χρήματα, όπως
επιδιωκόταν με τη θέσπιση του σχετικού νόμου, αλλά να συνωστίζονται υποθέσεις
στα ακροατήρια των δικαστηρίων και να κινητοποιούνται αστυνομικοί, εισαγγελείς,
δικαστές και γραμματείς.
Η αναποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου νομικού πλαισίου,
που καθιέρωσε τα αδικήματα ως αυτόφωρα, ήδη διαπιστώθηκε από τον αρμόδιο για
τις οικονομικές υποθέσεις αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Νικόλαο Παντελή, ο
οποίος έχει προτείνει ρυθμίσεις, προκειμένου οι ποινές που επιβάλλονται στους
οφειλέτες να μην έχουν αναστολή ή μετατροπή, για να ασκηθεί επιπλέον πίεση και
να εισπραχθούν δημόσια έσοδα.
Η απόφαση
Το μονομελές πλημμελειοδικείο Θεσσαλονίκης στην 34279/2012
απόφασή του γίνεται το πρώτο δικαστήριο που νομολογεί εναντίον των αυτόφωρων
συλλήψεων, κρίνοντας ότι είναι αντισυνταγματικές. Η υπόθεση που κρίθηκε αφορά
πρατηριούχο υγρών καυσίμων στη Νέα Μηχανιώνα, ο οποίος συνελήφθη επ' αυτοφώρω
κατηγορούμενος ότι σε «ανεξακρίβωτες ημερομηνίες» του 2011 και του 2012
προμηθεύτηκε καύσιμα χωρίς τιμολόγια. Η σχετική παράβαση περιλαμβάνεται σε αυτές
του νόμου 2523/1997, όπως και οι οφειλές στο δημόσιο και μετατρέπεται επίσης σε
διαρκές αδίκημα με τον νόμο του 2011.
Στην πρότασή του, ο αντεισαγγελέας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης
Βασίλης Αδάμπας, που υιοθετήθηκε απόλυτα από την απόφαση του δικαστηρίου με πρόεδρο
τον Δ. Γιαννούλη, αναφέρει ότι η συγκεκριμένη ρύθμιση «είναι αντισυνταγματική,
διότι προσκρούει στα άρθρα 2, 6 και 25 του συντάγματος», που αφορούν την
προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, τον ρητό ορισμό των στοιχείων της πράξης
και το καταχρηστικό του αυτοφώρου. «Ο νομοθέτης εισήγαγε μία μη πειστική
-δογματικά- ρύθμιση με αυτοσκοπό την εφαρμογή της αυτόφωρης διαδικασίας»,
επισημαίνεται στην πρόταση.
Ο εισαγγελέας αιτιολογεί την άποψή του, κάνοντας λόγο για
μέτρο πίεσης που παραπέμπει σε εισπρακτικούς σκοπούς. «Είναι προφανές ότι ο
εξαναγκαστικός χαρακτήρας της σύλληψης και της κράτησης του κατηγορουμένου
εμφανίστηκε ως μέσο πίεσης για μη ομολογημένους σκοπούς (πιθανώς τη διοικητική
διευθέτηση της εκκρεμότητας). Με άλλα λόγια, ο κατηγορούμενος και η 'προδικαστική'
στέρηση της ελευθερίας του αναδείχτηκαν το δυσανάλογο επαχθές μέτρο για σκοπό
που αφίσταται του αναμενόμενου», αναφέρει. Με την απόφαση, η δικογραφία που
είχε εισαχθεί στο αυτόφωρο επιστρέφει στον εισαγγελέα, προκειμένου να
ακολουθηθεί η τακτική διαδικασία παραπομπής σε δίκη. «Το δικαστήριο κρίνει ότι
η υπόθεση εσφαλμένα εισήχθη προκειμένου να δικαστεί κατά την αυτόφωρη
διαδικασία», επισημαίνεται στο διατακτικό.
Η λήψη της συγκεκριμένης απόφασης συνάντησε ήδη τις πρώτες
αντιδράσεις απ' όσους υπερασπίζονται την αυτόφωρη διαδικασία για να επιτευχθούν
εισπράξεις. «Μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μία απόφαση μονομελούς
πλημμελειοδικείου, το ζήτημα είναι τι θα αποφασίσουν τα δευτεροβάθμια
δικαστήρια, που ήδη δέχονται τον χαρακτήρα του αυτοφώρου», επισημαίνουν
εισαγγελείς, υπέρμαχοι της ρύθμισης.
Από την άλλη, οι θεωρητικοί μελετητές των οικονομικών
αδικημάτων και του φορολογικού καθεστώτος επικρότησαν τη σχετική απόφαση, καθώς
ανταποκρίνεται στις ενστάσεις που είχαν προβάλει από την αρχή εφαρμογής του
αντίστοιχου νόμου. Χαρακτηριστικές είναι οι παρατηρήσεις, επί της απόφασης, του
επίκουρου καθηγητή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Γιώργου Δημήτραινα,
όπως δημοσιεύτηκαν στο τεύχος 12/2012 της «Ποινικής Δικαιοσύνης»: «Είναι στην
πραγματικότητα μία αυθαίρετη επιλογή να προσδιοριστεί ως 'αυτόφωρο' ένα νέο
είδος εγκλήματος, το οποίο ούτε 'εν τω πράττεσθαι' καταλαμβάνεται ούτε
'ετελέσθη προσφάτως', αφού ούτε αν πράττει πλέον ο δράστης ενδιαφέρει ούτε
αναζητείται η βουλητική επικάλυψη της πράξης του στο χρονικό διάστημα που
πλασματικά προσδιορίζεται η δήθεν πράξη». Μάλιστα, αφήνει σαφείς αιχμές για τη
σχετική νομοθετική ρύθμιση, υπογραμμίζοντας πως η απόφαση του μονομελούς
δείχνει τον ορθό δρόμο της αντιμετώπισης ενός δογματικού προβλήματος, που
έπρεπε να αποφύγει ο νομοθέτης. «Εκτός αν νομοθετεί πλέον σε 'πανικό', οπότε
είναι αμφίβολο εάν μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος και για τις μελλοντικές
παρεμβάσεις του», καταλήγει το σχόλιό του.
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ «Ό,τι αποφασίσουν τα δικαστήρια»
Το εύθραυστο του αυτόφωρου χαρακτήρα του αδικήματος που
αφορά τις οφειλές στο δημόσιο επιβεβαίωσε και ο ίδιος ο αντεισαγγελέας του
Αρείου Πάγου Ν. Παντελής. Σε ερμηνευτική εγκύκλιό του, που είχε στείλει στους
εισαγγελείς όταν θεσπίστηκε το αυτόφωρο, παρέπεμπε την κρίση του νόμου στα
δικαστήρια και στις αποφάσεις τους. «Η συμβατότητα της ρύθμισης με τα άρθρα του
συντάγματος θα κριθεί στην πράξη από τα δικαστήρια. Μέχρι την παγίωση της
σχετικής νομολογίας, η κατ' επιταγή της διάταξης αυτής εφαρμογή της αυτόφωρης
διαδικασίας σε περιπτώσεις ακραίας και προκλητικής φοροδιαφυγής δεν μπορεί εκ
προοιμίου να αποκλειστεί», αναφέρει.
Στην ίδια εγκύκλιο, ο κ. Παντελής, που τώρα προτείνει
αυστηρότερη δικαστική πολιτική για τους οφειλέτες στο δημόσιο, κάνει λόγο για
«δημιουργία θολού και δυσερμήνευτου τοπίου», λόγω των συνεχώς νομοθετικών
παρεμβάσεων στα φορολογικά αδικήματα. Πάντως, ο συγκεκριμένος νόμος βρήκε
εφαρμογή μόνο στην αυτόφωρη διαδικασία, αφού ο σχεδιασμός για δημιουργία
«φορολογικών δικαστηρίων» δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Άλλωστε, ο αυτόφωρος χαρακτήρας τέτοιων αδικημάτων
ενισχύθηκε και από άλλους εισαγγελείς. Ενδεικτική είναι η εγκύκλιος του
εισαγγελέα Θεσσαλονίκης Λάμπρου Τσόγκα στις 13 Δεκεμβρίου 2012, προς το ΣΔΟΕ, ο
οποίος χαρακτηρίζει διαρκές και το αδίκημα της μη έκδοσης αποδείξεων από
καταστήματα, διευρύνοντας το όριο του αυτοφώρου για τη σύλληψη των παραβατών.
