Εως πριν από λίγα χρόνια συζητούσαμε περί παγκοσμιοποίησης σαν να ήταν κάποιο φάντασμα, για άλλους αγγελικό για άλλους διαβολικό. Σήμερα πλέον τη ζούμε. Πότε άλλοτε οι εκλογές στην Κύπρο ή την Ιταλία αποτελούσαν τόσο μεγάλη είδηση και πηγή ανησυχίας ή ανακούφισης όχι μόνο για τα μέσα ενημέρωσης, αλλά και για τις κυβερνήσεις ακόμα και τους λαούς άλλων χωρών;
Το 1981 η είδηση της νίκης του σοσιαλιστή Μιτεράν στη Γαλλία προκάλεσε διεθνή αίσθηση, μα σε καμία περίπτωση δεν αισθανόταν ο Γερμανός ή ο Ελληνας ότι από ένα ξένο εκλογικό αποτέλεσμα μπορεί να διακυβεύεται άμεσα το μέλλον και της δικής του χώρας.
Σε αυτό το πνεύμα, ήδη έχουν ξεκινήσει οι συζητήσεις για τις πολυαναμενόμενες γερμανικές εκλογές και, πλέον, είναι σαφές ότι, στην ευρωπαϊκή ήπειρο τουλάχιστον, κάθε εκλογική αναμέτρηση θέτει και ζητήματα που υπερβαίνουν τα σύνορα εντός των οποίων λαμβάνει χώρα η εκάστοτε ψηφοφορία. Θα θυμάστε πόσο στις περυσινές δικές μας εκλογές, Γερμανοί και άλλοι Ευρωπαίοι ανακουφίστηκαν με το τελικό αποτέλεσμα.
Στην περίπτωση της Ιταλίας μοιάζει να συνέβη περίπου το αντίθετο: συνετρίβη ο «μεταρρυθμιστής» Μόντι, προσωπικότητα που επανέφερε μια νότα αισιοδοξίας στους κόλπους των Ευρωπαίων για το μέλλον της Ευρωζώνης, ο σοβαρός Μπερσάνι βγήκε δυναμωμένος αλλά όχι και τόσο, ενώ οι μεγάλοι νικητές, έστω και άνευ πλειοψηφίας, ήταν δύο μάλλον απίθανοι τύποι, εκ των οποίων ο ένας είναι γνωστός τοις πάσι για τα καμώματά του. Στην ουσία, ενισχύθηκαν δύο εκπρόσωποι του «αντιευρωπαϊστικού» και «αντιπολιτικού» λαϊκισμού. Αυτό ακριβώς έχει προκαλέσει γενικό προβληματισμό στην Ευρωζώνη.
Είναι τα πράγματι ασφυκτικά μέτρα λιτότητας που οδήγησαν τους Ιταλούς να βρεθούν «απέναντι», σύμφωνα με κάποια μέσα ενημέρωσης τουλάχιστον, από τις πολιτικές που εκφράζει κυρίως η Γερμανία; Ή το πρόβλημα είναι βαθύτερο; Διότι, προσέξτε τι συμβαίνει: σε μια εποχή δραματικής υποχώρησης της πολιτικής, πολύς κόσμος, και όχι μόνον στον τόπο μας όπως είδαμε, εν τέλει ψηφοφόροι από τον προβληματικό ευρωπαϊκό Νότο, καταφεύγει σε επιλογές που στην ουσία τους βρίσκονται εκτός και πέραν της πολιτικής, για την ακρίβεια, θα μπορούσε να πει κανείς, ότι βρίσκονται στον αντίποδα της πολιτικής. Ενώ δηλαδή πολύς κόσμος διαμαρτύρεται για τη συρρίκνωση της πολιτικής έναντι των αγορών, στην Ιταλία ψήφισαν ξανά έναν επιχειρηματία, καθώς και έναν κωμικό.
Θα αντιτείνει κανείς ότι ίσως στην Ιταλία να είδαν στο πρόσωπο, π.χ., του Γκρίλο το καινούργιο. Μα και ο Μόντι ήταν κάτι καινούργιο. Του είπαν «όχι» όμως. Προτίμησαν να πουν «ναι» σε ένα πρόσωπο αμφίβολης σοβαρότητας.
Οπως φαίνεται, τόσο από την προτίμηση πολλών ψηφοφόρων σε υστερικούς λαϊκιστές και νεοναζιστικά μορφώματα (όπως είδαμε να συμβαίνει στη χώρα μας) ή σε γκρίλους και αιχμαλώτους του ποδόγυρου, η Ευρώπη υφίσταται μια βαθιά πολιτισμική κρίση. Και όχι μόνον ο Νότος. Μπορεί άραγε να υπάρξει ένας συμπαγής ευρωπαϊκός πολιτισμός; Σύμφωνα με τον Στέλιο Ράμφο: «Ως γνωστόν, ο πολιτισμός περιγράφει τις αξίες και αρχές υπό τις οποίες διαφορετικοί τρόποι ζωής ενδέχεται να συναποτελούν μια υπερεθνική ενότητα. Τέτοιες αξίες και αρχές στον χριστιανικής καταβολής ευρωπαϊκό πολιτισμό είναι τα δικαιώματα του ανθρώπου, το δημοκρατικό πολίτευμα, ο σεβασμός του ορθού λόγου, η ιδέα του κράτους ως πολιτικού εγγυητή της κοινωνικής συνοχής, η ελεύθερη οικονομία, ο τεχνοεπιστημονικός έλεγχος του ανθρώπου επί της φύσεως. Αντιστοίχως, οι εθνικοί πολιτισμοί μορφοποιούν το νόημα στο οποίο μια κοινωνία αναγνωρίζει τον εαυτό της ως μέρος μιας διαχρονικής ιστορικής οντότητος, βάσει παραδόσιμων κανόνων, εθίμων και ηθών. Το στοίχημα για κάθε ευρύτερη πολιτική ενότητα είναι να συνδυάση επιτυχώς κουλτούρες και πολιτισμό σε κρίσιμα επίπεδα. Αίφνης η συνοχή της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και η τιθάσευσι των αγορών που την απειλούν χρειάζεται μέτρα περαιτέρω πολιτικής ενοποιήσεως και ισχυροποιήσεως της πολιτικής ευθύνης, συλλογικά και ατομικά» («Το Βήμα», 28.12.12). Εως ότου επιτευχθεί μια τέτοια πολιτική ενοποίηση, θα αρκούμαστε στα μπλουζ της Ευρώπης.
.kathimerini.gr
