Άρχισε να ενοχλεί η αλαζονεία των ΤούρκωνΗ έλλειψη εναλλακτικών λύσεωνστο χώρο της πολιτικής ηγεσίαςΕλλάδος και Κύπρου καθιστούν ανέ-φικτη τη συντονισμένηδράση «με σκοπό να κοπούν τα φτε-ρά των Τούρκων»
Ο καθηγητής Βασίλης Μαρκεζίνης υποδεικνύει πως ακόμη και σε περιόδους κρίσεων, εάν υπάρχει σχεδιασμός και πολιτική βούληση, υπάρχουν προοπτικές και δυνατότητες. Σε συνέντευξή του, ο διεθνώς αναγνωρισμένος Έλληνας ακαδημαϊκός παρουσιάζει με συνολική, ολοκληρωμένη γεωπολιτική προσέγγιση και με καινοτόμες απόψεις τις εξελίξεις και θέτει όλα τα ζητήματα με αναλυτικό τρόπο προσφέροντας διεξόδους.
Ο κ. Μαρκεζίνης επικαλούμενος πληροφορίες επισήμανε στη συνέντευξή του,
πως η τουρκική αλαζονεία έχει αρχίσει να ενοχλεί πολλούς Αμερικανούς και Βρετανούς – και μάλιστα, παρά την πανάκριβη προπαγανδιστική πίεση που ασκείται αυτήν τη στιγμή στους πολιτικούς κύκλους της Ουάσιγκτον. Είναι δε ιδιαίτερα καυστικός για την έλλειψη εναλλακτικών λύσεων από πλευράς Ελλάδος και Κύπρου ενώ τονίζει την ανάγκη συντονισμού και συνεργασίας Αθηνών, Λευκωσίας και Τελ Αβίβ. Μια συνεργασία στην οποία επενδύει σημαντικά και όπως προκύπτει από τις τοποθετήσεις τους, τη θεωρεί ως διέξοδο.
Χώρες που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, θα πρέπει να προχωρούν υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης στην επίλυσή τους;
Είναι καλή η συγκυρία; Όπως ο καλός δικηγόρος κρατάει τον πελάτη του μακριά από το δικαστήριο, έτσι και ο καλός πολιτικός προβλέπει την επερχόμενη κρίση και την αποφεύγει. Δυστυχώς, όμως, οι Έλληνες πρωθυπουργοί όχι απλώς δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να κάνουν κάτι τέτοιο, αλλά, με την αναποφασιστικότητά τους (αποτέλεσμα μικροπολιτικών παραγόντων), την έλλειψη συντονισμού τους (αποτέλεσμα προσωπικής αδυναμίας) και την ανάδειξη της παραπλάνησης του λαού σε πραγματική επιστήμη (το πολιτικό χόμπι της εποχής μας), μετέτρεψαν το πρόβλημα σε κρίση υπαρξιακή.
Και η Κύπρος, όμως, έπειτα από μια σειρά μονομερείς παραχωρήσεις, κοντόφθαλμους συμβιβασμούς και ανεξήγητες υποχωρήσεις στις πιέσεις υποτιθέμενων φίλων και συμμάχων, αλλά και στους παλληκαρισμούς της Τουρκίας, μοιάζει σήμερα έτοιμη να προσυπογράψει το ένταλμα του ίδιου της του θανάτου ως ανεξάρτητου, εξόχως ελληνικού κράτους.
Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι αν η σημερινή συγκυρία είναι κατάλληλη για να προσπαθήσουν οι χώρες μας να επιλύσουν τις κρίσεις τους, αλλά αν πρόκειται για τη μοναδική ευκαιρία που έχουν ώστε να απωθήσουν έναν επιθετικό και αρπακτικό γείτονα, και να αντιμετωπίσουν μια οικονομική κρίση που δεν γνωρίζει εθνικά σύνορα.
Για να παραφράσω τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, μπορεί αυτή η στιγμή να μην είναι η λαμπρότερη της ιστορίας μας, αλλά διατρέχουμε τον κίνδυνο να είναι η τελευταία! - Γίνεται λόγος για την αναβάθμιση του ρόλου τηςΤουρκίας. Θεωρείτε πως η θεωρία Νταβούτογλου και οι κινήσεις, ενέργειες της Άγκυρας, θα οδηγήσουν σε μια πανίσχυρη Τουρκία στην περιοχή ή αυτό θα παραμείνει μια «άσκηση επί χάρτου»;
Η Τουρκία δεν έχει σταματήσει να ανέρχεται, και δη σταθερά, από το τέλος της ψυχροπολεμικής περιόδου, καθώς διέβλεψε ορθά τις ευκαιρίες της νέας κατάστασης πραγμάτων και τις εκμεταλλεύθηκε δεόντως ακολουθώντας μια έξυπνη και πολυγαμική εξωτερική πολιτική.
Στο πρόσωπο του Νταβούτογλου βρήκε έναν οξυδερκή θεωρητικό ο οποίος προσέδωσε ελκυστική εμφάνιση στις επεκτατικές τάσεις της. Επιπλέον, χάρις στην ισχυρή έως και αδίστακτη ηγεσία του Ερντογάν, αλλά και εκμεταλλευόμενη την απουσία ηγετών από τη διεθνή σκηνή, η Τουρκία κατάφερε να ανέλθει πολύ γρήγορα. Ωστόσο, η ταχεία άνοδός της θα μπορούσε -και ελπίζω- να αποδειχθεί αιτία της τελικής πτώσης της, μια και όπως μας δίδαξε ο Ηρόδοτος η Ύβρις επισύρει τη Νέμεση!
- Διαπιστώνεται και μια αλαζονεία από μέρους των Ερντογάν, Νταβούτογλου. Δεν προκαλούν αντιδράσεις με τη στάση τους αυτή ή τα συμφέροντα υποβαθμίζουν τέτοιες συμπεριφορές;
Απάντησα ήδη σε αυτό το ερώτημα, οπότε θα προσθέσω εδώ ένα μόνο σχόλιο: γνωρίζω από αξιόπιστες πηγές ότι η τουρκική αλαζονεία έχει αρχίσει να ενοχλεί πολλούς Αμερικανούς και Βρετανούς – και μάλιστα- παρά την πανάκριβη προπαγανδιστική πίεση που ασκείται αυτήν τη στιγμή στους πολιτικούς κύκλους της Ουάσιγκτον. Εντούτοις, όπως είπα, η σημερινή έλλειψη ηγετών αποτελεί φαινόμενο σχεδόν οικουμενικό· η δε (πρόσκαιρη) έλλειψη εναλλακτικών λύσεων στον χώρο της πολιτικής ηγεσίας της Ελλάδας και της Κύπρου, έχει καταστήσει ανέφικτη, σχεδόν αδιανόητη, την πιθανότητα συντονισμένης δράσης με σκοπό «να κοπούν τα φτερά των Τούρκων».
Προσωπικά, παραδείγματος χάριν, θεωρώ απαράδεκτο το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει κινητοποιηθεί ακόμη στον ευρωπαϊκό χώρο για να προβάλει τα κυπριακά δίκαια και να υπογραμμίσει τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία αγνοεί επιδεικτικά το διεθνές δίκαιο. Αποτέλεσμα αυτής της αδράνειας είναι το γεγονός ότι οι κύριοι Παπανδρέου και Χριστόφιας δείχνουν υπερβολικά πρόθυμοι να ικανοποιήσουν τους Τούρκους (ή και όσους κρύβονται πίσω από αυτούς). Όλοι όμως γνωρίζουμε εκ πείρας ότι, αν δώσεις στους Τούρκους ένα πράγμα, γυρίζουν αμέσως και σου ζητούν δύο και περισσότερα!
Μπορεί να αναχαιτιστεί ο τουρκικός επεκτατισμός
- Υπάρχει, σήμερα, για πρώτη φορά η δυνατότητα και η προοπτική συνεργασίας με το Ισραήλ, τόσο της Ελλάδας όσο και της Κύπρου. Στρατηγικά τι σημαίνει αυτό για τη διατήρηση των ισορροπιών στην περιοχή;
Από καιρό υποστηρίζω ότι η παραπειστικά ονομαζόμενη «Αραβική Άνοιξη» έχει ανατρέψει ηγέτες, όχι όμως και καθεστώτα. Η επόμενη μέρα είναι μάλλον απίθανο να είναι δημοκρατική, πολύ δε λιγότερο φιλελεύθερη. Το επίκεντρο της κρίσης είναι το Ιράν, ο Κόλπος, η Σαουδική Αραβία και οι συγκρούσεις στη Συρία και τη Γάζα. Μέχρι τώρα, ο μόνος ουσιαστικός νικητής αυτού του αβέβαιου μέλλοντος είναι η Τουρκία. Όπως είπα προηγουμένως, όμως, μια γνήσια, οργανωμένη αντίδραση από την πλευρά του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας θα μπορούσε να αναχαιτίσει τον τουρκικό επεκτατισμό σε πολύ σημαντικό βαθμό.
Οι Τούρκοι το γνωρίζουν, και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι και – νομίζω – θα παραμείνουν αποφασισμένοι (εκτός αν πάρουν κάποιο σοβαρό αντάλλαγμα και τότε αναστείλουν – προσωρινώς – την επιθετικότητά των). Εμείς, όμως, μπορούμε άραγε να κρατήσουμε ανάλογη στάση; Προσωπικά, γνωρίζω πώς εγώ θα αντιδρούσα αν ήμουν σε θέση εξουσίας, και τούτο επειδή συνειδητοποιώ πλήρως τις συνέπειες μιας πιθανής επικράτησης των τουρκικών απαιτήσεων. Επαναλαμβάνω όμως: έχω ελάχιστη εμπιστοσύνη στην πολιτική ηγεσία της πατρίδας μου και, ως εκ τούτου, το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι είμαι εξαιρετικά ανήσυχος. Ασφαλώς, όμως, το θέμα είναι τόσο περίπλοκο ώστε άλλοι να έχουν διαφορετική γνώμη.
- Και τι σημαίνει αυτή η συνεργασία έναντι της Άγκυρας, η οποία βρίσκεται σε σύγκρουση με το Ισραήλ;
Η ανάσχεση του τουρκικού επεκτατισμού θα ήταν θετική για όλες τις χώρες που πλήττονται σήμερα από την ευφημιστικά ονομαζόμενη «πολιτική μηδενικών προβλημάτων» με τη γείτονα – πολιτική που, στην πραγματικότητα, αποτελεί μύθο. Πράγματι, η Τουρκία έχει προβλήματα με τους Κούρδους, τους Αρμενίους, τους Έλληνες, του Κυπρίους, καθώς και μια ιδιαίτερα ασταθή και καιροσκοπική συμμαχία με τη Συρία και το Ιράν. Έτσι, η ανάσχεση για την οποία έκανα λόγο θα επηρέαζε την ευρύτερη περιοχή, θα αποκαθιστούσε μέρος της σταθερότητας που έχει χάσει πρόσφατα το Ισραήλ, και θα έδινε στην Ελλάδα και την Κύπρο την ευκαιρία να αποκαταστήσουν τις καλές σχέσεις τους με την Τουρκία επί τη βάσει ενός λογικού και καλόπιστου συμβιβασμού μέσα στα πλαίσια της βασικής δικαιικής εννοίας του κράτους δικαίου (Rule ofLaw; Rechtstaat).
Διότι, είναι αναντίρρητο ότι και οι δύο χώρες μας πρέπει να συνάψουν καλές σχέσεις με τη γείτονα, καθώς και ότι οι πληθυσμοί τους θα υποδέχονταν πολύ θετικά μια τέτοια κίνηση. Ωστόσο, αυτή η ειλικρινής και διαρκής προσέγγιση μπορεί να γίνει μόνον – ως συνέχεια τονίζω – επί τη βάσει του σεβασμού του διεθνούς και του Κοινοτικού δικαίου. Επιπλέον, στην περίπτωση της Κύπρου, πρέπει να συνεπάγεται την απομάκρυνση των στρατιωτικών κατοχικών δυνάμεων, τη δίκαιη αποζημίωση για τις παράνομα κατασχεθείσες περιουσίες και τον τερματισμό της βαρβαρικής ρητορικής που χρησιμοποιεί κάθε τόσο ο κ. Ερντογάν.
Κλείνοντας, επισημαίνω ότι μια τέτοια σχέση -σχέση περισσότερο ισορροπημένη και επικεντρωμένη στον αλληλοσεβασμό- θα ωφελούσε και τους Αμερικανούς, μια και το αντίθετο σενάριο, δηλαδή μια Τουρκία που θα προκαλούσε επιθετικά το Ισραήλ σε καθημερινή βάση, θα άνοιγε απλώς ένα ακόμη μέτωπο στην περιοχή: η Αμερική όμως έχει ήδη πολλά μέτωπα ανοιχτά για να μπορεί να αντέξει άλλο ένα! - Αν σας ζητούσα να περιγράψετε με μία μόνο λέξη την αιτία των προβλημάτων μας και τη δυσκολία εξεύρεσης λύσης, ποια θα ήταν αυτή η λέξη; Αν μου επιτρέπατε δύο λέξεις, θα έλεγα: «έλλειψη ηγεσίας».
Συντονισμένη αντίδραση Ελλάδος – Κύπρου – Ισραήλ θα ισχυροποιούσε τη θέση μας έναντι της Τουρκίας
- Η Κυπριακή Δημοκρατία αρχίζει έρευνες εντός της ΑΟΖ της για εντοπισμό φυσικού αερίου. Εκτιμάτε ότι θα αντιδράσει, όπωςεξαγγέλλει η Άγκυρα; Πώς μπορούν να αντιμετωπισθούν οι απειλές;
Όπως δείχνουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή, η Άγκυρα θα αντιδράσει και, ενδεχομένως, αν κρατήσουν τα νεύρα της, θα κερδίσει – παρεκτός και αν η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ δράσουν από κοινού, με ενιαίο και αποφασισμένο τρόπο. Αυτό το τελευταίο δεν μπορώ να το προβλέψω, μια και δεν γνωρίζω αν οι συμφωνίες μεταξύ των τριών κρατών είναι ουσιαστικές, στιβαρές και λεπτομερώς μελετημένες. Υποψιάζομαι όμως ότι οι Ισραηλινοί έχουν αρχίσει να ανησυχούν για τις δυσμενείς εξελίξεις ολόγυρά τους και αντιμετωπίζουν την κατάσταση και με την Τουρκία αλλά και στον ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής με άκρα σοβαρότητα. Δεν μπορώ να μιλήσω για την Κύπρο. Για την Ελλάδα, όμως, πιστεύω ότι οι ένοπλες δυνάμεις της είναι στρατιωτικά προετοιμασμένες (παρά την οικονομική κακουχία των καιρών αλλά και έχουν ακμαίο ηθικό). Το τι θα κάνει όμως τελικά ο πολιτικός μας κόσμος, ας το κρίνει μόνος ο αναγνώστης. - Κατά τη γνώμη σας, η εμπλοκή αμερικανικήςεταιρείας στις έρευνες θα λειτουργήσει ώστε να υπάρξει, σε περίπτωση επεισοδίου, αντίδραση των ΗΠΑ; Θα έπρεπε να λειτουργήσει έτσι. Εάν μάλιστα αυτό συνδυαζόταν, όπως προανέφερα, με μια συντονισμένη και αποφασισμένη αντίδραση Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου, θα μας έφερνε σε ισχυρότατη θέση έναντι της Τουρκίας και, επιπλέον, θα σήμανε την απαρχή του περιορισμού των τουρκικών κινήσεων στην περιοχή. Αμφιβάλλω όμως αν οι Αμερικανοί θα στέκονταν πιστοί στο πλευρό μας, ή και στο πλευρό της ίδιάς τους της εταιρείας, μέχρι τέλους. Και τούτο, διότι η σημερινή εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ είναι «πολυφωνική», δηλαδή προέρχεται από διάφορες πηγές με διάφορες απόψεις. Αν συνυπολογίσει κανείς το σημερινό προεκλογικό κλίμα στη χώρα τους, το ενδεχόμενο οι Αμερικανοί να είναι συμβιβαστικοί, διχασμένοι ήυποχωρητικοί απέναντι στους Τούρκους με κάνει να ανησυχώ ιδιαίτερα για την ουσία και την έκταση της υποστήριξής τους.
