Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου *
Όπως
θαυμάσια είχε παρατηρήσει κάποτε ο Umberto Eco, «σε μια καταναλωτική
κοινωνία η τέχνη είναι ένα γαστρονομικό αγαθό». Και η τέχνη της
πολιτικής επίσης, θα πρόσθετα εγώ. Τι θα λέγατε, όμως, για δύο
σερβιτόρους που πριν μας σερβίρουν το πιάτο με την μπριζόλα που
παραγγείλαμε, στέκονται πάνω από το κεφάλι μας και αντιδικούν για το
ποιος σερβίρει καλύτερα το πιάτο που πιθανότατα δεν έχει καμία σχέση με
την παραγγελία μας; Μη μου πείτε ότι δεν έχει σημασία, διότι έτσι η
τηλεπολιτική θα φανεί ότι ταπεινώνει την γαστρονομική μαγεία της
πολιτικής τέχνης.
Με δυο
λόγια, αν – όπως διαβάζω - στις αρχές της επόμενης εβδομάδας διεξαχθεί
πράγματι τηλεοπτική αναμέτρηση μεταξύ του Αντώνη Σαμαρά και του Αλέξη
Τσίπρα, το πιάτο με την μπριζόλα θα μετατραπεί σε πιάτο με σαλάτα.
Σαλάτα θα γίνουν στο μυαλό του τηλεθεατή οι ιδιαίτερες πολιτικές
προσεγγίσεις του ενός και του άλλου, η ιδιαίτερη πολιτική γεύση από την
γενικότερη εκλογική καμπάνια των δύο κομμάτων και η όποια ποιοτική
διαφορά χαρακτηρίζει την αφήγηση του ενός αρχηγού σε σχέση με τον άλλον.
Αντί για νεοδημοκρατική ή συριζαϊκή μπριζόλα, θα προκύψει στο πιάτο μας
μία δικομματική σαλάτα, την οποία κάποιοι βιάστηκαν φαίνεται να
πιστέψουν ότι θα αποφεύγαμε από δω κι εμπρός, εξαιτίας της προσβολής του
δικομματισμού από το εκλογικό σώμα στην πολύ πρόσφατη εκλογική
αναμέτρηση που κατέληξε στην νέα. Ο λαός κατέρριψε με την ψήφο του τον
δικομματισμό, αλλά, όπως φαίνεται, τα δύο ισχυρότερα πολιτικά κόμματα
της προηγούμενης κάλπης επιδιώκουν να τον αναστήσουν. Και σε ο, τι αφορά
στην ΝΔ και στον κ. Σαμαρά, η στάση αυτή είναι απολύτως εύλογη, ενώ σε
ο, τι αφορά στην άλλη πλευρά, στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, απολύτως
ακατανόητη.
Επειδή,
δηλαδή, το πολιτικό μας σύστημα στήθηκε για να εξυπηρετεί τον
δικομματισμό και γι’ αυτό ακριβώς συντάσσονται εκλογικοί νόμοι που
προσβάλουν την αναλογικότητα της ψήφου - σε σημείο γελοιοποίησης του
ίδιου του πολιτεύματος, όπως ίσως παρατηρήσατε στην πρόσφατη εκλογική
αναμέτρηση - θα πρέπει να συνεχίσουμε με ευλάβεια να συντηρούμε
πολιτικές πρακτικές που του προσδίδουν αυτονόητη διάσταση,
νομιμοποιώντας την καταστρατήγηση της ισοδυναμίας της ψήφου; Δεν είναι
προεδρική δημοκρατία το πολίτευμά μας και οι δικομματικές πολιτικές
πρακτικές, ασχέτως αν εκδηλώνονται στα όργανα του κράτους, στο
κοινοβούλιο ή στην μικρή οθόνη μας, νοθεύουν τα πλουραλιστικά
χαρακτηριστικά της προεδρευομένης δημοκρατίας μας, τονίζοντας παράλληλα
έμμεσα τον πρωθυπουργικό χαρακτήρα που αλλοιώνει την λειτουργία της.
Υποτίθεται
ότι τα debates γίνονται για να επιλέξει ο πελάτης τον σερβιτόρο στον
οποίο θα εμπιστευθεί την παραγγελία της μπριζόλας του. Για να διαλέξει
πρωθυπουργό μεταξύ των δύο ισχυρότερων κομμάτων που ανέδειξαν οι
προηγούμενες εκλογές. Πώς να το κάνουμε, είναι ολιγαρχικής σύλληψης και
εκτέλεσης αυτό το έργο, που για να λειτουργήσει σε επίπεδο πολιτικής
επικοινωνίας προϋποθέτει καταναλωτική αντιμετώπιση του πολιτικού
φαινομένου. Από μόνη της η τηλεμαχία αυτής της μορφής θα διαμορφώσει ένα
νέο κλίμα εντός του οποίου με καταναλωτική συνείδηση θα προσέλθει ο
εκλογέας στην κάλπη. Άραγε έναν τέτοιο ψηφοφόρο επιδιώκει να διαμορφώσει
ένας αριστερός φορέας; Είναι ανάγκη να βρεθούν αντιμέτωποι ενώπιον του
τηλεοπτικού φακού οι κύριοι Τσίπρας και Σαμαράς για να φανεί ποιος από
τους δύο είναι αξιότερος για κυβερνήτης και αποτελεσματικότερος για την
υπεράσπιση των συμφερόντων κοινωνίας και χώρας;
Όποια μορφή
και να επιλεγεί τελικά γι’ αυτήν την τηλεμαχία, ζημιά θα κάνει στην
ελληνική κοινωνία, καθώς απολύτως τίποτα δεν πρόκειται να αποσαφηνισθεί,
όπως δεν έγινε σε ανάλογες περιπτώσεις του παρελθόντος και όπως σχεδόν
πουθενά δεν συνέβη σε άλλες χώρες με παράδοση στο είδος, ενώ η
εκμετάλλευση της «βραδιάς» από τον διαπλεκόμενο τύπο τις επόμενες ημέρες
θα προσδώσει μία απολύτως τηλεπολιτική αφήγηση στην αναμέτρηση. Δεν
είναι μόνον ότι θα «εξαφανισθούν» την τελευταία εβδομάδα πριν από την
κάλπη τα υπόλοιπα κόμματα, είναι επίσης ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα
εμφανιστεί ανέτοιμος για πρωθυπουργός από τον μηχανισμό της διαπλοκής
και αυτό μπορεί να γίνει τόσο εύκολα και απλά που μόνον ειδικοί στην
επικοινωνία και έμπειροι στην προπαγάνδα μπορούν να φανταστούν, ασχέτως
της επιδόσεως του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ.
Εν πάση
περιπτώσει, δεν είναι αυτό το ζήτημα και δεν πρέπει να γίνει αυτό
ζήτημα. Ο ελληνικός λαός έχει ενδεχομένως ανάγκη βαθύτερης ενημέρωσης
για την σχέση στόχος – πρόγραμμα – στρατηγική του κάθε κόμματος, όπως
και για τις αντικειμενικές και υποκειμενικές δυνατότητες του κάθε φορέα
να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της κρίσης και να ηγηθεί σε ένα εντελώς
διαφορετικό, κρίσιμο και ίσως καθοριστικό για τις επόμενες δεκαετίες,
πλαίσιο απαιτήσεων από όσα έχουμε αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα μετά το
1974. Εντός αυτού του πλαισίου δεν έχει καμία σημασία να συγκρίνουμε την
τηλεοπτική παρουσία Τσίπρα – Σαμαρά. Οι ικανότητες που απαιτούνται από
τους δύο αυτούς αρχηγούς, σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να εκτιμηθούν
μέσω της τηλοψίας. Αντίθετα, θα μπορούσε να διασκεδαστούν σε σημείο
χυδαιότητας.
Αν θέλαμε
ικανό παρουσιαστή ή ηθοποιό για πρωθυπουργό, θα τον ψάχναμε αλλού. Ξέρω
τι σκέφτεστε! Άμα ψάχναμε ικανούς πολιτικούς ηγέτες, πάλι άλλου θα
έπρεπε να ψάξουμε! Όχι, δεν το πιστεύω αυτό για τον κ. Τσίπρα, καθώς ο
άνθρωπος έχει δείξει, τουλάχιστον μέχρι τώρα, ηγετική στόφα και αρκετές
αρετές, που δικαιολογούν την προσωπική του άνοδο στην κλίμακα του
πολιτικού μας συστήματος. Ας μην επεκταθούμε άλλο. Δεν νομίζω ότι πρέπει
και χρειάζεται. Φαντάζομαι ότι συνεννοηθήκαμε και … αφήστε τα debates
και πιάστε μια μπριζόλα!
Μπριζόλα
παραγγείλαμε, μπριζόλα ψήστε και μπριζόλα προσφέρετέ μας, την οποία,
αφού γευθούμε ο καθένας με το ιδιαίτερο γευστικό του (πολιτικό του)
κριτήριο, θα αποφανθούμε πολιτικώς πίσω από το παραβάν. Ούτως ή άλλως,
είμαστε βέβαιοι πια ότι την μπριζόλα δεν πρόκειται να μας την κεράσουν.
Και αυτή την φορά από την τσέπη μας θα πληρώσουμε. Τουλάχιστον να μας
μείνει γεύση από μπριζόλα και όχι από σαλάτα «παλαιών εποχών».
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
http://activistika.blogspot.gr/2012/06/debates.html
