Διαβάζω με προσοχή τα κείμενα των επικριτών της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ για την Ευρωζώνη. Αν εξαιρέσει κανείς την κριτική στην πολιτική της Ευρωζώνης
για την αντιμετώπιση της κρίσης, που έχει σωστές επισημάνσεις, αλλά
είναι πλέον κοινός τόπος για όλους τους σοβαρούς αναλυτές (σ.σ.: αλλαγή
ρόλου ΕΚΤ, κοινή διαχείριση του χρέους, ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών από τον ESM,
αναπτυξιακές μεταβιβάσεις από τις πλουσιότερες στις φτωχότερες περιοχές
κ.λπ.), οι διαφωνίες δεν στηρίζονται σε εδραία επιχειρήματα.
Ακόμη και αν αποδεχθούμε ότι η Ευρωζώνη δεν μεταρρυθμίζεται, αν και
όπως έδειξε ο τρόπος που αντιμετώπισαν το πρόβλημα οι ΗΠΑ φαίνεται το
αντίθετο, δεν μπορώ να μην επισημάνω δύο θεμελιώδη στοιχεία που δείχνουν
αδυναμία στρατηγικού βάθους των υποστηρικτών της γραμμής του εθνικού
νομίσματος.
Το πρώτο στοιχείο που δείχνει πως η κριτική δεν στηρίζεται σε σοβαρή βάση είναι ότι παρακάμπτονται ή υποβαθμίζονται οι προϋποθέσεις που θεωρούνται απαραίτητες για τη μετάβαση στο εθνικό νόμισμα. Η πρόταση Φλάσμπερκ - Λαπαβίτσα για παράδειγμα, που είναι η πιο σοβαρή μέχρι στιγμής, ίσως επειδή ο ένας από τους εμπνευστές της είναι Γερμανός, πράγμα που σημαίνει ότι έχει στο DNA τη συγκεκριμενοποίηση της πρότασης και όχι τη στήριξή της σε ιδεολογικούς και μόνο λόγους, προτείνουν την επιλογή αυτή υπό τρεις προϋποθέσεις, διαφορετικά, όπως υποστηρίζουν, δεν θα αποφευχθεί η καταστροφή για όσες χώρες επιστρέψουν στο εθνικό νόμισμα.
Τις προϋποθέσεις αυτές, όμως, τις λησμονούν οι υποστηρικτές του εθνικού νομίσματος, όπως λησμονούν πως προτεραιότητα αποτελεί η αλλαγή και η επαναθεμελίωση της Ευρωζώνης και μόνο στην περίπτωση που αυτή δεν καταστεί δυνατή προτείνουν να εξεταστεί, υπό προϋποθέσεις, η επιλογή του κοινού νομίσματος. Περιέργως όμως η παράμετρος αυτή, η ανάγκη για αλλαγή της Ευρωζώνης, ξεχνιέται σκοπίμως από τους υποστηρικτές του εθνικού νομίσματος. Αλλά ας υποθέσουμε ότι η Ευρωζώνη δεν μεταρρυθμίζεται...
Η πρόταση Φλάσμπερκ - Λαπαβίτσα για τη μετάβαση στο εθνικό νόμισμα έχει τρεις προϋποθέσεις για να μην αποδειχθεί καταστροφική, όπως οι ίδιοι αναφέρουν. Η πρώτη προϋπόθεση είναι να φύγουν από την Ευρωζώνη, όχι μία ή δύο χώρες, αλλά περισσότερες. Η δεύτερη, να φύγουν αφού συμφωνηθεί συγκεκριμένη υποτίμηση του νέου νομίσματος για να μην κατρακυλήσει αυτό στην ελεύθερη αγορά. Και η τρίτη προϋπόθεση είναι να επιτευχθεί συμφωνία στον έλεγχο της ροής των κεφαλαίων μεταξύ των χωρών που θα επιστρέψουν στο εθνικό νόμισμα και της εναπομείνασας Ευρωζώνης.
Μόνο με αυτές τις τρεις προϋποθέσεις, όπως λένε, η προσφυγή στο εθνικό νόμισμα δεν θα ήταν καταστροφική. Υπάρχει κάποιος που να υποστηρίζει πως η ικανοποίηση των τριών αυτών προϋποθέσεων είναι ευκολότερη από την αλλαγή της Ευρωζώνης ως προς τον τρόπο υπέρβασης της κρίσης; Πολλές φορές στην ιστορική Αριστερά λησμονείται ότι η διαλεκτική προσέγγιση ενός δύσκολου και πολυεπίπεδου προβλήματος δεν γίνεται με βολονταρισμούς ή ιδεολογικές ευκολίες, που είναι γνωρίσματα διαλεκτικής ένδειας.
Ας έρθουμε τώρα στο δεύτερο χάσμα ορθολογισμού, πάνω στο οποίο οικοδομούν την πολιτική τους οι θιασώτες της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, λένε, προσχωρεί στην στρατηγική του φόβου, που ακολουθούν Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, με τις αναφορές του προέδρου του στις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις από την μονομερή αποχώρηση από το ευρώ. Είναι όμως δυνατόν να πιστεύει κανείς ότι με ασθενές νόμισμα δεν θα πληρώνουμε ακριβά τις εισαγωγές πετρελαίου, υπολογιστών κ.λπ. ή ότι δεν θα φυγαδευτούν κεφάλαια ή αποταμιεύσεις στο εξωτερικό; Οι ίδιοι οι υποστηρικτές της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα δεν υποστηρίζουν πως πρέπει να προετοιμαστεί και να ενημερωθεί ο λαός για όλα τα ενδεχόμενα;
Έχουν άραγε αίσθηση οι υποστηρικτές του εθνικού νομίσματος τι σήμανε η "ανταγωνιστική" περίοδος για την ανθρωπότητα πριν από τη συμφωνία του Μπρέτον Γουντς; Τι σήμανε δηλαδή ο νομισματικός πόλεμος, ο προστατευτισμός, ο εθνικισμός, ο φασισμός, η "Σκοτεινή Ήπειρος" τελικά, ή νομίζουν πως εκείνη η περίοδος ήταν "επαναστατική" για τις δυτικές χώρες; Ασθενής ιστορική μνήμη ή απλώς επιλεκτική;
Μερικοί από τους υποστηρικτές της επαναφοράς του εθνικού νομίσματος υποστηρίζουν πως, παρ' ότι όλα θα γίνουν μονομερώς, η χώρα θα παραμείνει τελικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και το λένε αυτό γιατί γνωρίζουν πως διαφορετικά θα χαθούν κονδύλια 35-40 δισ. ευρώ από τα διαρθρωτικά ταμεία και τις κοινοτικές ενισχύσεις, τα οποία δυνητικά μπορεί να εισπράξει η Ελλάδα. Τηρουμένων των αναλογιών, ένα ολόκληρο σχέδιο Μάρσαλ για την επόμενη επταετία. Ποιος μπορεί να διασφαλίσει αυτά τα κονδύλια; Ή μήπως είναι αμελητέα;
Άλλοι πάλι επικαλούνται ως επιχείρημα υπέρ του εθνικού νομίσματος την πτώχευση του 1932. Ξεχνούν ίσως ότι είχαν προηγηθεί δύο πλεονασματικοί προϋπολογισμοί και ότι η Ελλάδα αδυνατούσε να πληρώσει το χρέος της όταν κατέρρευσε το εθνικό της νόμισμα και το χρέος εκτινάχθηκε στα ύψη εξαιτίας αυτού. Ποια ήταν η προστασία που της προσέδωσε το εθνικό νόμισμα;
Τα βαθιά προβλήματα πολιτικής της Ευρωζώνης δεν εξαντλούνται στο νόμισμα ούτε ερμηνεύονται με αντιλήψεις του τύπου "φταίει η ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού". Όχι πάση θυσία στο ευρώ, αλλά και καμιά αυταπάτη για τη δραχμή. Αυτή ήταν η ουσία της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, άλλο αν εξαφανίστηκε, ως δια μαγείας, το δεύτερο σκέλος της.
Η Ευρώπη, εξαιτίας της σκληρής λιτότητας, κινδυνεύει να γίνει και πάλι "Σκοτεινή Ήπειρος". Η απάντηση σε αυτό το μείζον πρόβλημα δεν βρίσκεται στον εθνικό απομονωτισμό, τον προστατευτισμό και τον νομισματικό πόλεμο που ενισχύουν τους ισχυρούς έναντι των αδυνάτων, που εκτρέφουν τον εθνικισμό και την Ακροδεξιά. Η Ευρώπη δεν είναι βασιλική ατραπός ούτε ευαγγέλιο. Είναι πεδίο κοινωνικών και πολιτικών αγώνων. Αυτό κατά βάση ήταν την ειρηνική περίοδο του 20ού αιώνα. Μην το λησμονούμε. Τα προτάγματα που μας κληροδότησε η Γαλλική Επανάσταση και τα μεγάλα "συμβάντα χειραφέτησης" νοηματοδότησαν τους αγώνες για ελευθερία, ισότητα και αλληλεγγύη. "Το ζωντανό δημοκρατικό πνεύμα" κατά Καστοριάδη, η κληρονομία του Διαφωτισμού και των αγώνων, "η δημιουργική πνοή της Ιστορίας" συναντώνται ξανά στην υποψηφιότητα Τσίπρα για να ξαναδώσουν ελπίδα στους πολίτες.
Αυτό το ιστορικό βάθος είναι μωρία να το χαρίζουμε στους (νεο)φιλελεύθερους, που με τις πολιτικές τους προκαλούν και οξύνουν τα σημερινά προβλήματα. Ένδειξη πολιτικής ένδειας είναι να μη βλέπουμε ότι οι ευρωσκεπτικιστές εχθροί της Ευρώπης είναι κατά βάση οι ακροδεξιές, αντιδραστικές, εθνικιστικές, φασίζουσες ή απροκάλυπτα νεοφασιστικές δυνάμεις.
http://www.avgi.gr/
- Πολλές φορές στην ιστορική Αριστερά λησμονείται ότι η διαλεκτική προσέγγιση ενός δύσκολου και πολυεπίπεδου προβλήματος δεν γίνεται με βολονταρισμούς ή ιδεολογικές ευκολίες, που είναι γνωρίσματα διαλεκτικής ένδειας
Το πρώτο στοιχείο που δείχνει πως η κριτική δεν στηρίζεται σε σοβαρή βάση είναι ότι παρακάμπτονται ή υποβαθμίζονται οι προϋποθέσεις που θεωρούνται απαραίτητες για τη μετάβαση στο εθνικό νόμισμα. Η πρόταση Φλάσμπερκ - Λαπαβίτσα για παράδειγμα, που είναι η πιο σοβαρή μέχρι στιγμής, ίσως επειδή ο ένας από τους εμπνευστές της είναι Γερμανός, πράγμα που σημαίνει ότι έχει στο DNA τη συγκεκριμενοποίηση της πρότασης και όχι τη στήριξή της σε ιδεολογικούς και μόνο λόγους, προτείνουν την επιλογή αυτή υπό τρεις προϋποθέσεις, διαφορετικά, όπως υποστηρίζουν, δεν θα αποφευχθεί η καταστροφή για όσες χώρες επιστρέψουν στο εθνικό νόμισμα.
Τις προϋποθέσεις αυτές, όμως, τις λησμονούν οι υποστηρικτές του εθνικού νομίσματος, όπως λησμονούν πως προτεραιότητα αποτελεί η αλλαγή και η επαναθεμελίωση της Ευρωζώνης και μόνο στην περίπτωση που αυτή δεν καταστεί δυνατή προτείνουν να εξεταστεί, υπό προϋποθέσεις, η επιλογή του κοινού νομίσματος. Περιέργως όμως η παράμετρος αυτή, η ανάγκη για αλλαγή της Ευρωζώνης, ξεχνιέται σκοπίμως από τους υποστηρικτές του εθνικού νομίσματος. Αλλά ας υποθέσουμε ότι η Ευρωζώνη δεν μεταρρυθμίζεται...
Η πρόταση Φλάσμπερκ - Λαπαβίτσα για τη μετάβαση στο εθνικό νόμισμα έχει τρεις προϋποθέσεις για να μην αποδειχθεί καταστροφική, όπως οι ίδιοι αναφέρουν. Η πρώτη προϋπόθεση είναι να φύγουν από την Ευρωζώνη, όχι μία ή δύο χώρες, αλλά περισσότερες. Η δεύτερη, να φύγουν αφού συμφωνηθεί συγκεκριμένη υποτίμηση του νέου νομίσματος για να μην κατρακυλήσει αυτό στην ελεύθερη αγορά. Και η τρίτη προϋπόθεση είναι να επιτευχθεί συμφωνία στον έλεγχο της ροής των κεφαλαίων μεταξύ των χωρών που θα επιστρέψουν στο εθνικό νόμισμα και της εναπομείνασας Ευρωζώνης.
Μόνο με αυτές τις τρεις προϋποθέσεις, όπως λένε, η προσφυγή στο εθνικό νόμισμα δεν θα ήταν καταστροφική. Υπάρχει κάποιος που να υποστηρίζει πως η ικανοποίηση των τριών αυτών προϋποθέσεων είναι ευκολότερη από την αλλαγή της Ευρωζώνης ως προς τον τρόπο υπέρβασης της κρίσης; Πολλές φορές στην ιστορική Αριστερά λησμονείται ότι η διαλεκτική προσέγγιση ενός δύσκολου και πολυεπίπεδου προβλήματος δεν γίνεται με βολονταρισμούς ή ιδεολογικές ευκολίες, που είναι γνωρίσματα διαλεκτικής ένδειας.
Ας έρθουμε τώρα στο δεύτερο χάσμα ορθολογισμού, πάνω στο οποίο οικοδομούν την πολιτική τους οι θιασώτες της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, λένε, προσχωρεί στην στρατηγική του φόβου, που ακολουθούν Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, με τις αναφορές του προέδρου του στις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις από την μονομερή αποχώρηση από το ευρώ. Είναι όμως δυνατόν να πιστεύει κανείς ότι με ασθενές νόμισμα δεν θα πληρώνουμε ακριβά τις εισαγωγές πετρελαίου, υπολογιστών κ.λπ. ή ότι δεν θα φυγαδευτούν κεφάλαια ή αποταμιεύσεις στο εξωτερικό; Οι ίδιοι οι υποστηρικτές της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα δεν υποστηρίζουν πως πρέπει να προετοιμαστεί και να ενημερωθεί ο λαός για όλα τα ενδεχόμενα;
Έχουν άραγε αίσθηση οι υποστηρικτές του εθνικού νομίσματος τι σήμανε η "ανταγωνιστική" περίοδος για την ανθρωπότητα πριν από τη συμφωνία του Μπρέτον Γουντς; Τι σήμανε δηλαδή ο νομισματικός πόλεμος, ο προστατευτισμός, ο εθνικισμός, ο φασισμός, η "Σκοτεινή Ήπειρος" τελικά, ή νομίζουν πως εκείνη η περίοδος ήταν "επαναστατική" για τις δυτικές χώρες; Ασθενής ιστορική μνήμη ή απλώς επιλεκτική;
Μερικοί από τους υποστηρικτές της επαναφοράς του εθνικού νομίσματος υποστηρίζουν πως, παρ' ότι όλα θα γίνουν μονομερώς, η χώρα θα παραμείνει τελικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και το λένε αυτό γιατί γνωρίζουν πως διαφορετικά θα χαθούν κονδύλια 35-40 δισ. ευρώ από τα διαρθρωτικά ταμεία και τις κοινοτικές ενισχύσεις, τα οποία δυνητικά μπορεί να εισπράξει η Ελλάδα. Τηρουμένων των αναλογιών, ένα ολόκληρο σχέδιο Μάρσαλ για την επόμενη επταετία. Ποιος μπορεί να διασφαλίσει αυτά τα κονδύλια; Ή μήπως είναι αμελητέα;
Άλλοι πάλι επικαλούνται ως επιχείρημα υπέρ του εθνικού νομίσματος την πτώχευση του 1932. Ξεχνούν ίσως ότι είχαν προηγηθεί δύο πλεονασματικοί προϋπολογισμοί και ότι η Ελλάδα αδυνατούσε να πληρώσει το χρέος της όταν κατέρρευσε το εθνικό της νόμισμα και το χρέος εκτινάχθηκε στα ύψη εξαιτίας αυτού. Ποια ήταν η προστασία που της προσέδωσε το εθνικό νόμισμα;
Τα βαθιά προβλήματα πολιτικής της Ευρωζώνης δεν εξαντλούνται στο νόμισμα ούτε ερμηνεύονται με αντιλήψεις του τύπου "φταίει η ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού". Όχι πάση θυσία στο ευρώ, αλλά και καμιά αυταπάτη για τη δραχμή. Αυτή ήταν η ουσία της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, άλλο αν εξαφανίστηκε, ως δια μαγείας, το δεύτερο σκέλος της.
Η Ευρώπη, εξαιτίας της σκληρής λιτότητας, κινδυνεύει να γίνει και πάλι "Σκοτεινή Ήπειρος". Η απάντηση σε αυτό το μείζον πρόβλημα δεν βρίσκεται στον εθνικό απομονωτισμό, τον προστατευτισμό και τον νομισματικό πόλεμο που ενισχύουν τους ισχυρούς έναντι των αδυνάτων, που εκτρέφουν τον εθνικισμό και την Ακροδεξιά. Η Ευρώπη δεν είναι βασιλική ατραπός ούτε ευαγγέλιο. Είναι πεδίο κοινωνικών και πολιτικών αγώνων. Αυτό κατά βάση ήταν την ειρηνική περίοδο του 20ού αιώνα. Μην το λησμονούμε. Τα προτάγματα που μας κληροδότησε η Γαλλική Επανάσταση και τα μεγάλα "συμβάντα χειραφέτησης" νοηματοδότησαν τους αγώνες για ελευθερία, ισότητα και αλληλεγγύη. "Το ζωντανό δημοκρατικό πνεύμα" κατά Καστοριάδη, η κληρονομία του Διαφωτισμού και των αγώνων, "η δημιουργική πνοή της Ιστορίας" συναντώνται ξανά στην υποψηφιότητα Τσίπρα για να ξαναδώσουν ελπίδα στους πολίτες.
Αυτό το ιστορικό βάθος είναι μωρία να το χαρίζουμε στους (νεο)φιλελεύθερους, που με τις πολιτικές τους προκαλούν και οξύνουν τα σημερινά προβλήματα. Ένδειξη πολιτικής ένδειας είναι να μη βλέπουμε ότι οι ευρωσκεπτικιστές εχθροί της Ευρώπης είναι κατά βάση οι ακροδεξιές, αντιδραστικές, εθνικιστικές, φασίζουσες ή απροκάλυπτα νεοφασιστικές δυνάμεις.
http://www.avgi.gr/
