Την 1η Οκτωβρίου τέθηκε σε εφαρμογή στο Ηνωμένο Βασίλειο ο νέος Εθνικός Κατώτατος Μισθός (National Minimum Wage), ο οποίος θα είναι αυξημένος σε σχέση με πέρυσι κατά 2,5% (για εργαζόμενους άνω των 21 ετών). Σε αντιδιαστολή, λίγες ημέρες μετά, οι εκπρόσωποι της τρόικα στην Ελλάδα ζήτησαν από τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Γ. Κουτρουμάνο τη μείωση των κατώτατων μισθών και ημερομισθίων στον ιδωτικό τομέα, που έχουν οριστεί από την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) 2010-2012 μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.
Η θέση τους μάλιστα ήταν πως αν... αυτό δεν καταστεί δυνατό να γίνει μέσω
της θεσμοποιημένης οδού, μέσω δηλαδή νέων διαπραγματεύσων μεταξύ των δύο
αρμόδιων πλευρών, τότε η κυβέρνηση θα πρέπει να παρέμβει νομοθετικά. Να σημειωθεί εδώ πως ήδη με το Νόμο 3863/2010,
προβλέπεται η δυνατότητα πρόσληψης νέων κάτω των 25 ετών με μισθό
χαμηλότερο του κατώτατου που ορίζεται από την εκάστοτε ΕΓΣΣΕ.
Η συγκεκριμένη πρόταση ουδεμία (άμεση τουλάχιστον) σχέση έχει με τη δημοσιονομική προσαρμογή που απαιτείται από την Ελλάδα στο πλαίσιο του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος. Οι μειώσεις των κατώτατων μισθών που προτείνονται αφορούν τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Η λογική όμως πίσω από μια τέτοια προτροπή (που προκάλεσε την «οργισμένη» αντίδραση ακόμα και του προέδρου του ΣΕΒ) πηγάζει από την ίδια οικονομική θεωρία που καθοδηγεί όχι μόνο τις πρόσφατες πολιτικές λιτότητας, αλλά και τη γενικότερη απορρύθμιση των αγορών εργασίας που έχει συντελεστεί σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες τις τελευταίες δεκαετίες. Η συγκεκριμένη λογική είναι πολύ απλή: κάθε είδους νομοθετικές και θεσμικές παρεμβάσεις στις αγορές εργασίας βλάπτουν την ευελιξία των αγορών και οδηγούν σε χειρότερα αποτελέσματα από πλευράς απασχόλησης.
Η συγκεκριμένη πρόταση ουδεμία (άμεση τουλάχιστον) σχέση έχει με τη δημοσιονομική προσαρμογή που απαιτείται από την Ελλάδα στο πλαίσιο του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος. Οι μειώσεις των κατώτατων μισθών που προτείνονται αφορούν τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Η λογική όμως πίσω από μια τέτοια προτροπή (που προκάλεσε την «οργισμένη» αντίδραση ακόμα και του προέδρου του ΣΕΒ) πηγάζει από την ίδια οικονομική θεωρία που καθοδηγεί όχι μόνο τις πρόσφατες πολιτικές λιτότητας, αλλά και τη γενικότερη απορρύθμιση των αγορών εργασίας που έχει συντελεστεί σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες τις τελευταίες δεκαετίες. Η συγκεκριμένη λογική είναι πολύ απλή: κάθε είδους νομοθετικές και θεσμικές παρεμβάσεις στις αγορές εργασίας βλάπτουν την ευελιξία των αγορών και οδηγούν σε χειρότερα αποτελέσματα από πλευράς απασχόλησης.
Στο πλαίσιο αυτό, η μείωση των κατώτατων μισθών θα οδηγήσει σε αύξηση
της ζήτησης εργασίας από τις επιχειρήσεις και, άρα, αύξηση της
απασχόλησης και μείωση της ανεργίας.
Με αφορμή την αύξηση του κατώτατου μισθού στο Ηνωμένο Βασίλειο, κάποιοι σχολιαστές σε βρετανικά blogs επανέλαβαν το παραπάνω θεωρητικό επιχείρημα και υποστήριξαν την κατάργηση του νομοθετικά κατωχυρωμένου κατώτατου μισθού. Η απάντηση σε αυτά τα σχόλια και, έμμεσα, στους εδώ εκπροσώπους της τρόικα, έρχεται από τον Gavin Kelly, στα blogs του New Statesman. Ωραία η θεωρία, αλλά είναι μια μόνο θεωρία. Στην πράξη, η συνολική εξέταση μιας πλειάδας ακαδημαϊκών ερευνών οδηγεί στο συμπέρασμα πως η εισαγωγή του κατώτατου μισθού στο Η.Β. από το 1999 και μετά δεν επέδρασε αρνητικά στην απασχόληση. Μάλιστα, αρνητικά αποτελέσματα δεν έχουν βρεθεί ούτε για εκείνες τις κατηγορίες εργαζομένων που ο κατώτατος μισθός επηρεάζει πιο άμεσα, δηλαδή τους νέους και τους ανειδίκευτους. Από την άλλη, πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν θετικές επιδράσεις στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, οι οποίες «αντιδρούν» στα αυξημένα μισθολογικά κόστη με αναδιοργανώσεις στην παραγωγική διαδικασία και επενδύσεις. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη μείωση στις μισθολογικές ανισότητες που οι κατώτατοι μισθοί επιφέρουν.
Η «πλήρης απασχόληση» που υπόσχονται εδώ και δεκαπέντε χρόνια εκσυγχρονιστές και νεοφιλελεύθεροι, η οποία θα επιτυγχανόταν μέσω επανειλημμένων μέτρων απορρύθμισης των αγορών εργασίας δεν ήρθε ποτέ. Η ανεργία παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα και, εν μέσω κρίσης, παίρνει πλέον εκρηκτικές διαστάσεις, το μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠόπως και οι κατώτατοι μισθοί ως ποσοστό των μέσων μισθών μειώνονται συνεχώς, ενώ μια κουλτούρα παρανομίας και καταπάτησης των εργατικών νόμων έχει από χρόνια καθιερωθεί από πλευράς εργοδοσίας στον ιδιωτικό τομέα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ακούγεται το λιγότερο αστείο να προτείνεται η μείωση των κατώτατων μισθών που, εκτός από αρνητικές αναδιανεμητικές επιπτώσεις, δεν μπορεί να υποσχεθεί τίποτα περισσότερο.
Ο Μιχάλης Βεληζιώτης είναι οικονομολόγος.
Με αφορμή την αύξηση του κατώτατου μισθού στο Ηνωμένο Βασίλειο, κάποιοι σχολιαστές σε βρετανικά blogs επανέλαβαν το παραπάνω θεωρητικό επιχείρημα και υποστήριξαν την κατάργηση του νομοθετικά κατωχυρωμένου κατώτατου μισθού. Η απάντηση σε αυτά τα σχόλια και, έμμεσα, στους εδώ εκπροσώπους της τρόικα, έρχεται από τον Gavin Kelly, στα blogs του New Statesman. Ωραία η θεωρία, αλλά είναι μια μόνο θεωρία. Στην πράξη, η συνολική εξέταση μιας πλειάδας ακαδημαϊκών ερευνών οδηγεί στο συμπέρασμα πως η εισαγωγή του κατώτατου μισθού στο Η.Β. από το 1999 και μετά δεν επέδρασε αρνητικά στην απασχόληση. Μάλιστα, αρνητικά αποτελέσματα δεν έχουν βρεθεί ούτε για εκείνες τις κατηγορίες εργαζομένων που ο κατώτατος μισθός επηρεάζει πιο άμεσα, δηλαδή τους νέους και τους ανειδίκευτους. Από την άλλη, πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν θετικές επιδράσεις στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, οι οποίες «αντιδρούν» στα αυξημένα μισθολογικά κόστη με αναδιοργανώσεις στην παραγωγική διαδικασία και επενδύσεις. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη μείωση στις μισθολογικές ανισότητες που οι κατώτατοι μισθοί επιφέρουν.
Η «πλήρης απασχόληση» που υπόσχονται εδώ και δεκαπέντε χρόνια εκσυγχρονιστές και νεοφιλελεύθεροι, η οποία θα επιτυγχανόταν μέσω επανειλημμένων μέτρων απορρύθμισης των αγορών εργασίας δεν ήρθε ποτέ. Η ανεργία παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα και, εν μέσω κρίσης, παίρνει πλέον εκρηκτικές διαστάσεις, το μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠόπως και οι κατώτατοι μισθοί ως ποσοστό των μέσων μισθών μειώνονται συνεχώς, ενώ μια κουλτούρα παρανομίας και καταπάτησης των εργατικών νόμων έχει από χρόνια καθιερωθεί από πλευράς εργοδοσίας στον ιδιωτικό τομέα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ακούγεται το λιγότερο αστείο να προτείνεται η μείωση των κατώτατων μισθών που, εκτός από αρνητικές αναδιανεμητικές επιπτώσεις, δεν μπορεί να υποσχεθεί τίποτα περισσότερο.
Ο Μιχάλης Βεληζιώτης είναι οικονομολόγος.
