Της Ρούλας Σαλούρου*
Τρεις προϋποθέσεις, το... μήκος του «κουρέματος», η πορεία της ελληνικής οικονομίας στη μετά haircut εποχή και η δυνατότητα ή η πρόθεση του κράτους να τηρήσει τις υποχρεώσεις του στο πλαίσιο της θεσμοθετημένης τριμερούς χρηματοδότησης, θα κρίνουν το μέλλον των ασφαλιστικών ταμείων της χώρας αλλά και το ύψος των συντάξεων....
Και αυτό γιατί από μόνη της, η απομείωση της περιουσίας των ασφαλιστικών οργανισμών δεν οδηγεί αυτόματα, σε μείωση των συντάξεων. Στον αντίποδα, ο συνδυασμός μείωσης της αξίας των ομολόγων κατά 50% ή και 60%, τα δημοσιονομικά ελλείμματα και η πρόθεση της κυβέρνησης να απαλλαγεί από υποχρεώσεις που έχει αναλάβει στο πλαίσιο λειτουργίας του ασφαλιστικού συστήματος, μπορεί να οδηγήσουν σε δραματικές περικοπές στο ύψος των συντάξεων, ενώ δεν αποκλείεται και νέα μεταρρύθμιση με παρεμβάσεις στη δομή του συστήματος.
Όλα τα προηγούμενα χρόνια, από τη μη αξιοποίηση ή την κακή αξιοποίηση των αποθεματικών των ασφαλιστικών οργανισμών, η περιουσία έχει μειωθεί σημαντικά. Στο τέλος του 2008 η συνολική περιουσία υπολογιζόταν στα 31 δισ. ευρώ και το πρώτο εξάμηνο του 2011 εκτιμάται σε λιγότερα από 26 δισ. ευρώ. Εκ των οποίων, λίγο λιγότερα από τα 22 δισ. ευρώ σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Τα ασφαλιστικά ταμεία μέσω των διοικητικών τους συμβουλίων διαχειρίζονται ομόλογα ονομαστικής αξίας 7,85 δισ. ευρώ, ενώ κεφάλαια ύψους περίπου 14 δισ. ευρώ είναι δεσμευμένα στην Τράπεζα της Ελλάδας, η οποία μέσω του Κοινού Κεφαλαίου έχει επενδύσει σε ομόλογα. Σε περίπτωση «κουρέματος» 50%, χωρίς να υπάρχει παράλληλα κάποια πρόνοια για τα ασφαλιστικά ταμεία, οι απώλειες που θα υποστούν τα Ταμεία είναι η μείωση του χαρτοφυλακίου των ομολόγων τους, κατά περίπου 11 δισ. ευρώ. Παράλληλα, τα ασφαλιστικά ταμεία θα χάνουν ένα σημαντικό ποσό ετησίως, που αντιστοιχεί στα τοκομερίδια και το οποίο αποτελεί σημαντική πηγή ρευστότητας.
Τα ταμεία που θα υποστούν τις μεγαλύτερες απώλειες, βάσει των στοιχείων που διαθέτουν τα αρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας και αφορούν στα ομόλογα που διαχειρίζονται οι ίδιοι οι φορείς, αφού για αυτά που διαχειρίζεται η ΤτΕ δεν υπάρχουν δημοσιοποιημένα αναλυτικά στοιχεία, είναι το ΙΚΑ, με 2,07 δισ. ευρώ τοποθετημένα σε 74 ομόλογα, ο ΟΓΑ με επενδύσεις ύψους 1,12 δισ. ευρώ σε 6 ομόλογα, το ΤΕΑΔΥ, με 1,23 δισ. ευρώ τοποθετημένα σε 27 ομόλογα καθώς και το ΤΕΑΙΤ με 735,8 εκατ. ευρώ σε 38 ομόλογα. Σημαντικό χαρτοφυλάκιο ομολόγων διαθέτει επίσης, το ΕΤΕΑΜ (377,5 εκατ. ευρώ) το ταμείο ασθένειας ΗΣΑΠ (374,4 εκατ. ευρώ), το Ταμείο Νομικών (353,3 εκατ. ευρώ), το ΤΣΑΥ (293,2 εκατ. ευρώ) και το ΤΕΑΠΟΚΑ (227 εκατ. ευρώ).
Διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων και εκπρόσωποι των εργαζομένων ζητούν την εξαίρεση τους από το κούρεμα και την προώθηση λύσης που θα είναι αντίστοιχη με αυτή της 21ης Ιουλίου, με την οποία τα ασφαλιστικά ταμεία είχαν τη δυνατότητα ανταλλαγής των ομολόγων τους, με άλλα, 30ετούς διάρκειας.
Η πιθανότητα κουρέματος ίσως και πάνω από 50% έχει θορυβήσει διοικήσεις και ασφαλισμένους, κυρίως γιατί τα περισσότερα από τα παραπάνω ασφαλιστικά ταμεία αντιμετωπίζουν ήδη πρόβλημα ρευστότητας. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερο ποσοστό κουρέματος ακούγεται, τόσο μεγαλώνει η ανησυχία. Εκτιμάται πως εκτός από τους τόκους, που θα είναι η πρώτη και άμεση απώλεια, θα δυσκολέψει πολύ η δυνατότητα δανεισμού των ασφαλιστικών οργανισμών από τις εγχώριες τράπεζες, με εγγύηση τα ομόλογα, ενώ και η ρευστότητα των τραπεζών θα έχει αποδυναμωθεί.
Να σημειωθεί ότι, ομόλογα, ρέπος και εσωτερικός δανεισμός επιστρατεύτηκαν και για την πληρωμές των συντάξεων του Νοεμβρίου, από το μεγαλύτερο ασφαλιστικό οργανισμό, το ΙΚΑ.
Καθώς δε, τα περισσότερα ταμεία έχουν εξαντλήσει την προβλεπόμενη κρατική χρηματοδότηση, ο δανεισμός ή ακόμη και η ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων θεωρείται απαραίτητη.
Η ρευστοποίηση περιουσίας προκειμένου να πληρωθούν συντάξεις ξεκίνησε από το 2009, όταν άλλωστε ξεκίνησε και η δραματική μείωση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων.
Σημαντικά μειωμένη είναι και η κρατική επιχορήγηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι, το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2012 προβλέπει για τις συντάξεις επιχορήγηση ύψους 12,965 δισ. ευρώ, έναντι 13,4 δισ. ευρώ του 2011, που όπως αποδείχθηκε δεν έφθασαν...
Αν η ελληνική οικονομία συνεχίσει την περιδίνησή της στην ύφεση, την υψηλή ανεργία και τα δημοσιονομικά ελλείμματα, θεωρείται αναπόφευκτο η χρηματοδότηση των ταμείων να μειωθεί περαιτέρω και το δημόσιο να μην καταβάλει ούτε τις θεσμοθετημένες υποχρεώσεις του. Και τότε, η έλλειψη περιουσίας για… φάγωμα θα οδηγήσει σε λύσεις όπως η μείωση των συντάξεων.
Μάλιστα, στο υπουργείο Εργασίας ήδη επεξεργάζονται σενάρια περικοπών, με αρχικό και δεδομένο, αυτό της περαιτέρω μείωσης των επικουρικών συντάξεων και των εφάπαξ. Οι αλλαγές θα εφαρμοστούν από τον Ιανουάριο του 2011 και θα ισχύουν σίγουρα για όσους συνταξιοδοτηθούν από την ψήφιση του νόμου και μετά, ενώ δεν αποκλείεται να αφορούν και τους ήδη συνταξιούχους. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και πληροφορίες για αύξηση των εισφορών, κάτι που όμως που δεν πρόκειται να δεχθεί η Τρόικα. Άλλωστε, στο προσχέδιο της έκθεσης της Κομισιόν, προτείνεται η μείωση των εισφορών, οι οποίες είναι από τις πιο ψηλές στην Ε.Ε.
Σύμφωνα με κάποια άλλα σενάρια, εξετάζεται και νέα ειδική εισφορά προκειμένου να δημιουργηθεί ένα κεφάλαιο που θα αντικαταστήσει μέρος των «κουρεμένων» ομολόγων, σε ώρα ανάγκης.
*στο capital.gr
