- να παραμείνουν σιωπηλοί και να κατηγορηθούν μόνο για οπλοκατοχή με μικρή ποινή,
- όποιος ομολογήσει τη διάπραξη ληστείας να απελευθερωθεί και να υποστεί ο άλλος μεγάλη ποινή,
- αν ομολογήσουν ταυτόχρονα και οι δύο να υποστούν αμφότεροι σοβαρή ποινή.
Οι παραπάνω επιλογές αναφέρονται σε μία περίπλοκη κατάσταση στην οποία η κατάσταση ταυτόχρονης νίκης (win-win) προϋποθέτει τη συνεννόησή τους, πράγμα αδύνατο αφού κρατούνται σε διαφορετικά κελιά.
Το παράδειγμα αυτό νομίζω ότι αντικατοπτρίζει τον χαρακτήρα των διλημμάτων που αντιμετωπίζουν κυβερνήσεις, πολιτικοί και πολίτες στη σύγχρονη συγκυρία και, κυρίως, αναδεικνύει τη μεγάλη σημασία της συνεννόησης.
Στο δίλημμα του φυλακισμένου έχουν εγκλωβιστεί οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν ότι πρέπει να αναλάβουν το κόστος που τους αναλογεί, γιατί αυτό θα ωφελήσει όλες τις πλευρές. Ματαίως μία μειοψηφία σοβαρών ευρωπαίων πολιτικών, αλλά και οι ΗΠΑ, πιέζουν για την επίτευξη συνεννόησης υπενθυμίζοντας και τη διεθνή διάσταση της ευρωπαϊκής κρίσης.
Η ασυγχώρητη ολιγωρία της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ από το 2009 αποτελεί χαρακτηριστική συμπεριφορά ‘φυλακισμένου’. Δεσμεύτηκε με το Memorandum και το Μεσοπρόθεσμο για αλλαγές και στόχους που δεν μπορεί να εκπληρώσει και μοιρολατρικά περιμένει από την άλλη πλευρά – την τρόικα, τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, την αντιπολίτευση – να δώσει λύσεις ή να της φορτώσει ευθύνες. Το ΠΑΣΟΚ δεν κατάφερε να συνεννοηθεί στο εσωτερικό του για την κρισιμότητα της κατάστασης, καθώς και για τον ‘ακροβολισμό’ των κατάλληλων ανθρώπων στα κατάλληλα κυβερνητικά πόστα για την αντιμετώπιση των κρίσιμων ζητημάτων.
Το δίλημμα του φυλακισμένου, όμως, αφορά και στις συμπεριφορές των συντεχνιών, οι οποίες κατηγορώντας όλους τους άλλους, και κυρίως τους πολιτικούς, διεκδικούν τη διατήρηση των προνομίων τους με κάθε κόστος για την ζωή των πολιτών (καταλήψεις, εκβιαστικές απεργίες κά). Η επιλογή αυτή είναι αντι-κοινωνική. Σήμερα δεν υπάρχει κοινωνική ή επαγγελματική ομάδα που να παραμένει αλώβητη από την κρίση, αλλά τελικά ορισμένες μόνο συντεχνίες (μεταφορές, δημόσια καθαριότητα, καύσιμα, καταληψίες εκπαιδευτικών μονάδων) καταφέρνουν πλήγματα και επιδεινώνουν τη θέση της μεγάλης πλειονότητας.
Συμπερασματικά, η απουσία συνεννόησης ενδέχεται να μας οδηγήσει όλους σε δεινή θέση. Η ηγεσία της Ευρώπης πρέπει να απεκδυθεί το ρόλο του ‘αναμάρτητου’ και να μεριμνήσει για την ‘επιστροφή του ασώτου’, θέση στην οποία μπορούν να βρεθούν και πολλά άλλα κράτη-μέλη.
Η κυβέρνηση οφείλει να επιδιώξει τη συνεννόηση, όχι με ρητορικά τεχνάσματα, αλλά με θεσμικές πρωτοβουλίες που επιτρέπουν τη διαμεσολάβηση του σώματος των πολιτών. Τέτοια περίπτωση είναι οι εκλογές, που θα διαμορφώσουν το κεντρικό διακύβευμα για τη σύγχρονη Ελλάδα, ένα πλαίσιο του κυβερνητικού προγράμματος με δημοκρατική νομιμοποίηση και τον πολιτικό φορέα που θα κληθεί να το υλοποιήσει.
Τέλος, οι κάθε λογής συντεχνίες θα πρέπει να κατανοήσουν ότι ο εχθρός τους δεν βρίσκεται στην κοινωνία ή το κράτος, αλλά συχνά στην αδυναμία τους να αποκτήσουν μία αίσθηση του δημοσίου συμφέροντος.
*Η Μαριέττα Γιαννάκου είναι επικεφαλής της ΚΟ της ΝΔ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τέως Υπουργός.
