Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη: το φάντασμα του λαϊκισμού. Για να το καταπολεμήσουν συμμάχησαν τα σοσιαλιστικά και τα συντηρητικά κόμματα, οι πολυεθνικές και οι τράπεζες, οι δημοκρατικοί…
Ιταλοί και οι χριστιανοδημοκρατικοί Γερμανοί… Η παράφραση των πρώτων γραμμών του μανιφέστο του Μαρξ και Ένγκελς, μπορεί και πρέπει να σταματήσει εδώ, ακριβώς επειδή μιλάμε για πράγματα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Το εκκολαπτόμενο εργατικό κίνημα του 19ου αιώνα είχε άλλη διάσταση και νοοτροπία σε σχέση με αυτό που περνάει σήμερα η κοινωνία. Αλλά η σταυροφορία κατά των λαϊκιστών που οι κυβερνήσεις της ευρωπαϊκής Τρόικας διεξάγουν, αξίζει κάποιο προβληματισμό που μας αφορά ιδιαίτερα…
Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, τα γερμανικά κινήματα ειρήνης, δήλωναν δυναμικά: «Καλύτερα κόκκινοι παρά νεκροί». Η προφανής αναφορά αφορούσε το γεγονός ότι ανάμεσα στην επιλογή για πυρηνικό πόλεμο και για πραγματικό σοσιαλισμό πέρα από το τείχος ίσως ήταν καλύτερη η δεύτερη επιλογή από το ατομικό ολοκαύτωμα στο οποίο υπολόγιζαν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.
Η ιστορία, ευτυχώς για όλους, δε μένει ποτέ στάσιμη. Στον 21ο αιώνα οι επιλογές στον τομέα είναι λιγότερο άκαμπτες μα είναι άλλο τόσο αλήθεια ότι ο παγκόσμιος ανταγωνισμός προωθεί όλες τις μεγάλες καπιταλιστικές δυνάμεις – συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών, δομημένες γύρω από την Ευρωπαϊκή Ένωση-. Οι νομισματικοί πόλεμοι είναι μία νύξη καθόλου άσχετη. Η εμπλοκή στην κατασκοπεία και η πύλη πληροφοριών (datagate) αποκαλύπτει πλέον έναν ανταγωνισμό στις προηγμένες τεχνολογίες και την τεχνολογία πληροφοριών . Οι πόλεμοι που πραγματοποιήθηκαν στη Μέση Ανατολή ή στα Βαλκάνια ή εκείνοι υπό απειλή –με τις επακόλουθες συμμαχίες ή ρήξεις σχέσεων αναλόγως με τις περιπτώσεις- έχουν δει σταδιακά να παραλείπονται παλιά γραφεία συμψηφισμού μεταξύ διαφορετικών συμφερόντων όπως το ΝΑΤΟ.
Δεν είναι μόνο αυτό. Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός και η κυριαρχία του εμποροκρατικού καπιταλισμού (εξαγωγή ως δόγμα, κατάκτηση αγορών και πόρων, δραστική μείωση της μισθοδοσίας των εργαζομένων, περιβαλλοντικές καταστροφές) θέτουν στην πραγματικότητα σε κίνδυνο όχι μόνο τις κοινωνικές συνθήκες, αλλά και την επιβίωση εκείνης της πλευράς της ανθρωπότητας που ο καπιταλισμός θεωρεί περίσσεια σε σχέση με τις ανάγκες του.
Όταν κατά τους τελευταίους μήνες συχνά αυτή τη διαδικασία συνοψίζεται στο σύνθημα: «Πρέπει να πεθάνετε πρώτα», η σύμπτωση μεταξύ μιας αντικειμενικής πραγματικότητας και της πραγματικότητας των εγγράφων που έχουν συνταχθεί από το ΔΝΤ και την ΕΚΤ μας προκάλεσε ένα ρίγος στη σπονδυλική στήλη. Όλη η πολυπλοκότητα της κοινωνικής ζωής μέσω της επεξεργασίας των κυρίαρχων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, μετατράπηκε σε πίνακες, έξοδα και προβολές με συμπεράσματα εμπνευσμένα από τον κυνισμό. Το προσδόκιμο ζωής είναι πολύ υψηλό για να μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, τα εκπαιδευτικά συστήματα είναι πολύ ακριβά και τροφοδοτείται μια υπερβολική προσδοκία για τα οφέλη των τίτλων σπουδών, οι συμβασιούχοι εργαζόμενοι βιώνουν μία αφόρητη ακαμψία, τα έξοδα της υγειονομικής περίθαλψης είναι πολύ ακριβά κ.λπ..
Η περίληψη είναι ότι «εμείς», αλλά μόνο εμείς που είμαστε «από κάτω», πρέπει να πεθάνουμε πρώτα, για να μπορούν «αυτοί» να ζήσουν περισσότερο και να διατηρήσουν ή να αυξήσουν τη κοινωνική τους θέση. Αυτό που είδαμε στην περίπτωση της GiuliaLigrestiείναι η χειροπιαστή απόδειξη:Μία γυναίκα που έχει συνηθίσει να ζει μια άνετη ζωή δεν μπορεί να καταλήξει στη φυλακή όπως μία γυναίκα της αστικής τάξης…επειδή υποφέρει περισσότερο σε συνθήκες κράτησης.
Σε αυτό το πλαίσιο οι κυβερνήσεις της Ευρώπης και τα θεσμικά όργανα της Τρόικας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή , Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο), έχουν ξεκινήσει μία εκστρατεία εναντίων των λαϊκιστών. Είναι πιθανό ότι αυτή η σταυροφορία αποβλέπει στο να μην υπάρξουν εκπλήξεις για τις επερχόμενες ευρωεκλογές, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Τόσο ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Σόιμπλε όσο και ο διοικητής της ΕΚΤ Ντράγκι αλλά και ο Μόντι ως πρώην πρωθυπουργός, και τώρα ο σημερινός πρωθυπουργός Λέττα, έχουν μια αντίληψη των λαϊκιστικών κινημάτων πολύ ακριβής και έχουν συνείδηση του εχθρού τους πολύ πιο έντονη από ό, τι έχουν οι κατώτερες τάξεις (βλ. Τα προφητικά λόγια του Sanguineti για το μίσος της τάξης).
Οι ευρωπαϊκές ολιγαρχίες προσπαθούν να ξεκάνουν τους “λαϊκιστές” βάζοντας εκ προθέσεως στο ίδιο επίπεδο τα κινήματα της δεξιάς της μεσογειακής Ευρώπης, τους ευρωσκεπτικιστές Αγγλοσάξονες και τους Σκανδιναβούς, τους ηθοποιούς όπως ο Γκρίλο, τα κοινωνικά κινήματα, τα πολιτικά και συνδικάτα της αριστεράς που αμφισβητούν την ταξική φύση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην πραγματικότητα, έχει να κάνει με επιλογές και ταξικά συμφέροντα τόσο διαφορετικά αλλά και από πολλές απόψεις ανταγωνιστικά μεταξύ τους.
Αν πάρουμε την περίπτωση της Ιταλίας, εδώ βλέπουμε πως η δυσφορία κατά της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αρκετά διαφοροποιημένη τόσο από την άποψη της τοποθέτησης αυτής της τάξης όσο και των πολιτικών επιλογών.
Για παράδειγμα, ένα μεγάλο μέρος του κοινωνικού σώματος του Μπερλουσκόνι είναι αναμφισβήτητα αντι-ευρωπαϊκό, διότι η μονοπωλιακή αναδιοργάνωση που εφαρμόστηκε από τον Μάαστριχτ και έπειτα, σταδιακά το περιθωριοποίησε. «Το μικρό είναι όμορφο» ή η διαχείριση των δημοσίων συμβάσεων, βγήκαν πληγωμένοι από αυτόν τον νέο καταμερισμό της εργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που επιβάλλεται από τις πολυεθνικές. Η εύκολη χρηματιστικοποίηση από τους «δανειολήπτες» που αποδυνάμωσε και κατέστρεψε τις παραγωγικές επενδύσεις, σήμερα δεν είναι πλέον εφικτή με τις τράπεζες να συμμορφώνονται στις στενές παραμέτρους που η ΕΚΤ τους ορίζει. Αιτία για την οποία παραμένουν άδεια τα εργοστάσια και απούλητα τα κτίρια.
Έπειτα, υπάρχουν και τα αντι-Ευρωπαικά αστεία όπως ο Beppe Grillo, όπου κάθε τόσο χαϊδεύει και προσαρμόζεται σε κοινοτοπίες ενάντια στο ευρώ χωρίς ποτέ να έχει μια λεπτομερή πρόταση.
Υπάρχουν οι αντι-ευρωπαϊκοί αντιδραστικοί και της δεξιάς που παραληρούν σ την επιστροφή της λιρέτας, την εθνική κυριαρχία, αλλά ελπίζουν σε μία Ευρώπη ως πολιτική και στρατιωτική εξουσία όπου αντιτάσσεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα, κ.λπ. .. Αλλά εν τω μεταξύ, δεδομένου ότι «δεν μπορούν να χτυπήσουν τους μεγάλους», η μπάλα παίρνει τους μικρούς που τους έχουν εύκολους στο χέρι: τους μετανάστες. Και δεν είναι μόνο αυτό. Προσπαθούν με κάθε τρόπο να «αναμειχθούν» με τις δυνάμεις της αριστεράς για να καταλάβουν τον πολιτικό χώρο.
Αυτές οι τρεις επιλογές σίγουρα μιλούν στη «βαθιά κοιλιά» μίας ανήσυχης κοινωνίας, θυμωμένης, εξαθλιωμένης από τα μέτρα που έχουν επιβληθεί από την τρόικα. Μειώνονται τα προβλήματα με λαϊκιστική διάθεση αλλά προωθούνται οπισθοδρομικές λύσεις, εθνικιστικές και αντιδραστικές.
Τέλος, υπάρχουν οι δυνάμεις της αριστεράς (;) όπου επιτέλους προχωρούν σε μια πολωτική ανάλυση και σε πρωτοβουλίες που πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχει ακόμα η σκονισμένη αριστερά όπου ακόμα εμπαίζεται από τις ευρωπαϊκές ομιλίες και τις μεταρρυθμίσεις της Ε.Ε., αλλά υπάρχει και ένα κομμάτι της αριστεράς που δεν φοβάται τις λέξεις και σχεδιάζει προτάσεις και προϋποθέσεις πολύ διαφορετικές: « Η Ευρωπαϊκή Ένωση νικά και δεν αλλάζει» θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε χρησιμοποιώντας ένα παλιό σύνθημα.
Προέρχεται από αυτή τη συνείδηση της μη αναστρεψιμότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και από την επίγνωση ότι μέσα σε αυτήν δεν υπάρχει ούτε κοινωνική ούτε δημοκρατική επιβίωση, η πρόταση της διακοπής (σύμφωνα με μερικούς) ή εξόδου (σύμφωνα με άλλους), με την Ευρωπαϊκή Ένωση ως πρώτο βήμα για μία αξιόπιστη κοινωνική και πολιτική αλλαγή. Η επιλογή αυτή έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει και να οργανώσει «τη βαθιά κοιλιά της κοινωνίας» καλύτερα από αυτό που μπορεί να κάνει η δεξιά ή οι αντι-Ευρωπαίοι της αντίδρασης. Η πρόκληση της ηγεμονίας στις διαδικασίες της ρήξης θα πρέπει να υπάρχει στο DNA των ανταγωνιστικών δυνάμεων της αριστεράς. Μόνο η έλλειψη πολιτικού θάρρους ή ο «φόβος του λαού» μπορεί να την καθιερώσει σε μία λειτουργία απλής μαρτυρίας. Υπό αυτή την έννοια πρέπει να ανακτήσει –και γρήγορα- την ικανότητα μετατροπής του λαϊκισμού σε οργάνωση ταξικών συμφερόντων. Κάτι που η δεξιά δε μπορεί να κάνει, αλλά και που η ανταγωνιστική αριστερά μπορεί να ξεκινήσει πάλι να το κάνει αποτελεσματικά.
Θα μιλήσουμε για αυτό, για παράδειγμα, στη Ρώμη στο επόμενο Ευρωμεσογειακό φόρουμ στις 30 Νοεμβρίου υπό την αιγίδα της RDC γύρω από την πρόταση εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση (και της Ευρωζώνης) και την δημιουργία ενός εναλλακτικού οικονομικού τομέα.
Μία καλή αρχή.
Πηγή: contropiano.org
Μετάφραση: Σωτήρης Ροδάνας
