Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Ανεξάρτητα από τις τελικές λεπτομέρειες, νομικές και λογιστικές, της
τελικής συμφωνίας για την ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων ύψους 200
δισ. ευρώ, η κυβέρνηση Παπαδήμου ολοκλήρωσε χθες την παράδοση της χώρας
στους πιστωτές, οι οποίοι επέβαλαν και τους επαχθείς όρους τους. Κι
αυτό, παρά το γεγονός ότι οι ίδιοι προβάλλουν εαυτούς ως θύματα αυτής
της διαπραγμάτευσης, τονίζοντας ότι το τελικό ύψος του «κουρέματος» που
θα υποστούν φτάνει το 65%.
Πρόκειται για μια λαθροχειρία, διότι οι... τράπεζες που προσέρχονται στη συμφωνία αποδεχόμενες ένα μέσο επιτόκιο 4,25% για μια τριακονταετία έχουν τη δυνατότητα να αντισταθμίσουν με πολλούς τρόπους τις όποιες απώλειές τους. Πρώτον, το ονομαστικό κούρεμα 50% των ελληνικών ομολόγων που αποδέχονται είναι ήδη αρκετά υψηλότερο από το κούρεμα έως και 70% που προκύπτει από τις τιμές αγοράς. Κι αυτό έχει ήδη προεξοφληθεί στις λογιστικές τους καταστάσεις, δηλαδή, οι περισσότερες τράπεζες κάτοχοι ομολόγων έχουν ήδη «κουρέψει» το ελληνικό χαρτοφυλάκιό τους, οπότε ενδεχομένως θα έχουν τώρα τη δυνατότητα να εγγράψουν και υπεραξίες.
Δεύτερον, το επιτόκιο που έχει συμφωνηθεί, ιδιαίτερα αν ισχύσει η πρόβλεψη που μέχρι χθες ήταν υπό διαπραγμάτευση για κλιμάκωση με βάση τον ρυθμό ανάπτυξης μετά το 2020, επιτρέπει στις τράπεζες να εγγράψουν υψηλές αποδόσεις σε βάθος τριακονταετίας από τα νέα κουρεμένα ομόλογα. Μια παραγωγικά ισοπεδωμένη οικονομία, με απώλειες ακόμη και πάνω από το 30% του ΑΕΠ της σε λίγα χρόνια, είναι πολύ πιθανό σε μια δεκαετία να καταγράψει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, στα πρότυπα των μικρών «δράκων» της νέας αποικιοκρατίας, στην Ασία ή την Αφρική.
Τρίτον, δεν είναι απίθανο οι τράπεζες και οι λοιποί θεσμικοί επενδυτές - κάτοχοι ελληνικών ομολόγων να συμμετέχουν στο διπλό παιχνίδι που είναι σε εξέλιξη τις τελευταίες εβδομάδες, ενόψει της συμφωνίας του PSI. Τα μέχρι πρότινος αζήτητα ελληνικά ομόλογα, ιδιαίτερα αυτά που λήγουν το Μάρτιο, ύψους 14,5 δισ. ευρώ, γίνονται ανάρπαστα τις τελευταίες εβδομάδες από «ιδιώτες επενδυτές» που τα αγοράζουν ακόμη και στο 25% της ονομαστικής τους αξίας, για να τα απαιτήσουν ολόκληρα κατά τη λήξη τους σε λίγες εβδομάδες. Και το ίδιο μπορεί να ισχύει και για τις επόμενες λήξεις ομολόγων, αφού μιλάμε για ένα ποσό ύψους 60 δισ. ευρώ, που βρίσκονται στην κατοχή μη θεσμικών επενδυτών, ιδιωτών αλλά και hedge funds, τα οποία βρίσκονται εκτός διαπραγμάτευσης για το κούρεμα.
Κερδισμένοι και… κερδισμένοι
Στο διπλό αυτό παιχνίδι παίζουν ρόλο κι άλλοι παράγοντες. Τα hedge funds κι άλλοι κερδοσκοπικοί οργανισμοί έχουν ήδη διαμηνύσει ότι δεν μπαίνουν στο «εθελοντικό κούρεμα», απειλώντας ακόμη και με προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, για παραβίαση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας (η σημειολογία του πράγματος είναι άκρως ενδιαφέρουσα για το τι είδους δικαιώματα υπερασπίζονται οι διεθνείς οργανισμοί στην εποχή του καπιταλισμού – καζίνο). Η απειλή αυτή, μάλιστα, θα υλοποιηθεί στην περίπτωση που η κυβέρνηση ενεργοποιήσει με τη σειρά της τη «ρήτρα συλλογικής ευθύνης», όπως έχει ήδη προειδοποιήσει και δημόσια ο πρωθυπουργός Λ. Παπαδήμος, ώστε να ενταχθούν υποχρεωτικά στο κούρεμα και οι ιδιώτες κάτοχοι ομολόγων, ώστε να επεκταθεί η αναδιάρθρωση στο σύνολο του χρέους.
Άλλοι παράγοντες του διπλού αυτού παιχνιδιού, οι οίκοι αξιολόγησης έχουν διαμηνύσει ότι θα θεωρήσουν «κανονική χρεοκοπία» την επέκταση του κουρέματος στους ιδιώτες πιστωτές, και το ίδιο προτίθενται να πιστοποιήσουν τα hedge funds με προσφυγή τους στον μηχανισμό ISDA, οργανισμό που ελέγχουν τα ίδια από κοινού με τις τράπεζες. Με το «πιστοποιητικό» της επίσημης χρεοκοπίας στα χέρια μπορούν να απαιτήσουν και «τη λίβρα κρέας που δικαιούνται», δηλαδή την πληρωμή των CDS που έχουν στοιχηματίσει εις βάρος της Ελλάδας.
Μπορεί το ποσό που θα αναγκαστούν να πληρώσουν κάποιες τράπεζες που επέτρεψαν αυτό το διπλό παιχνίδι με τα ελληνικά και άλλα ευρωπαϊκά ομόλογα να μην είναι τόσο κολοσσιαίο όσο συνήθως νομίζεται (κάποιες πληροφορίες μιλούν για ποσό όχι μεγαλύτερο των 4 δισ. ευρώ). Αλλά, πρώτον, δεν είναι όλες οι τράπεζες χαμένες από αυτό, αφού ιδιαίτερα οι γερμανικές, με πρώτη τη Deutsche Bank, έχουν οι ίδιες ποντάρει σ’ αυτά τα βρόμικα στοιχήματα. Και δεύτερον, χρειάζονται ένα μικρό θρίαμβο για να αναζωογονήσουν και να καταστήσουν δημοφιλέστερη στους κατόχους του λιμνάζοντος πλούτου την αδιαφανή αυτή αγορά των CDS. Μια επισήμως χρεοκοπημένη Ελλάδα μπορεί να γίνει η καλύτερη διαφήμιση αυτών των κερδοσκοπικών προϊόντων.
Με σημαία παράδοσης
Η κυβέρνηση προσήλθε σε αυτή τη διαπραγμάτευση υψώνοντας σημαία παράδοσης, έστω κι αν ο «τεχνοκράτης» πρωθυπουργός πλασάρεται ως δεξιοτέχνης και καλός γνώστης των τεχνικών της αναδιάρθρωσης. Επί της ουσίας, πέραν του οικονομικού σκέλους της συμφωνίας που θα ελαφρύνει για μια περίοδο τη δαπάνη εξυπηρέτησης του χρέους, τα δυνατά χαρτιά των πιστωτών είναι οι εγγυήσεις που θα αποσπάσουν για τα νέα ομόλογα που θα αντικαταστήσουν τα παλιά (εγγυήσεις σε είδος, περιουσιακά στοιχεία ή νέος δανεισμός;) και, ίσως το σημαντικότερο, η υπαγωγή των νέων ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο, που σημαίνει εκχώρηση όχι απλώς δικαιοδοσίας αλλά και κυριαρχίας στους πιστωτές. Σημαίνει και προκαταβολική δέσμευση οποιασδήποτε κυβέρνησης που, θέλοντας να εκφράσει στο ελάχιστο τη βούληση της λαϊκής πλειοψηφίας, επιδιώξει να αποδεσμευτεί από αυτή τη συμφωνία.
Τέλος, όσον αφορά τις ουσιαστικές εγγυήσεις, διαπραγματευτής αυτών είναι στην πραγματικότητα η τρόικα που πιέζει για νέα οδυνηρά μέτρα ύψους 14 δισ. ευρώ και, πολύ περισσότερο, κατάργηση κάθε ίχνους προστασίας της εργασίας και του μισθού. Η κυριότερη εγγύηση προς τους πιστωτές είναι τελικά η μετατροπή των εργαζόμενων της χώρας από μισθωτούς σκλάβους σε ανδράποδα χωρίς ελάχιστη εγγυημένη τιμή.
Πρόκειται για μια λαθροχειρία, διότι οι... τράπεζες που προσέρχονται στη συμφωνία αποδεχόμενες ένα μέσο επιτόκιο 4,25% για μια τριακονταετία έχουν τη δυνατότητα να αντισταθμίσουν με πολλούς τρόπους τις όποιες απώλειές τους. Πρώτον, το ονομαστικό κούρεμα 50% των ελληνικών ομολόγων που αποδέχονται είναι ήδη αρκετά υψηλότερο από το κούρεμα έως και 70% που προκύπτει από τις τιμές αγοράς. Κι αυτό έχει ήδη προεξοφληθεί στις λογιστικές τους καταστάσεις, δηλαδή, οι περισσότερες τράπεζες κάτοχοι ομολόγων έχουν ήδη «κουρέψει» το ελληνικό χαρτοφυλάκιό τους, οπότε ενδεχομένως θα έχουν τώρα τη δυνατότητα να εγγράψουν και υπεραξίες.
Δεύτερον, το επιτόκιο που έχει συμφωνηθεί, ιδιαίτερα αν ισχύσει η πρόβλεψη που μέχρι χθες ήταν υπό διαπραγμάτευση για κλιμάκωση με βάση τον ρυθμό ανάπτυξης μετά το 2020, επιτρέπει στις τράπεζες να εγγράψουν υψηλές αποδόσεις σε βάθος τριακονταετίας από τα νέα κουρεμένα ομόλογα. Μια παραγωγικά ισοπεδωμένη οικονομία, με απώλειες ακόμη και πάνω από το 30% του ΑΕΠ της σε λίγα χρόνια, είναι πολύ πιθανό σε μια δεκαετία να καταγράψει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, στα πρότυπα των μικρών «δράκων» της νέας αποικιοκρατίας, στην Ασία ή την Αφρική.
Τρίτον, δεν είναι απίθανο οι τράπεζες και οι λοιποί θεσμικοί επενδυτές - κάτοχοι ελληνικών ομολόγων να συμμετέχουν στο διπλό παιχνίδι που είναι σε εξέλιξη τις τελευταίες εβδομάδες, ενόψει της συμφωνίας του PSI. Τα μέχρι πρότινος αζήτητα ελληνικά ομόλογα, ιδιαίτερα αυτά που λήγουν το Μάρτιο, ύψους 14,5 δισ. ευρώ, γίνονται ανάρπαστα τις τελευταίες εβδομάδες από «ιδιώτες επενδυτές» που τα αγοράζουν ακόμη και στο 25% της ονομαστικής τους αξίας, για να τα απαιτήσουν ολόκληρα κατά τη λήξη τους σε λίγες εβδομάδες. Και το ίδιο μπορεί να ισχύει και για τις επόμενες λήξεις ομολόγων, αφού μιλάμε για ένα ποσό ύψους 60 δισ. ευρώ, που βρίσκονται στην κατοχή μη θεσμικών επενδυτών, ιδιωτών αλλά και hedge funds, τα οποία βρίσκονται εκτός διαπραγμάτευσης για το κούρεμα.
Κερδισμένοι και… κερδισμένοι
Στο διπλό αυτό παιχνίδι παίζουν ρόλο κι άλλοι παράγοντες. Τα hedge funds κι άλλοι κερδοσκοπικοί οργανισμοί έχουν ήδη διαμηνύσει ότι δεν μπαίνουν στο «εθελοντικό κούρεμα», απειλώντας ακόμη και με προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, για παραβίαση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας (η σημειολογία του πράγματος είναι άκρως ενδιαφέρουσα για το τι είδους δικαιώματα υπερασπίζονται οι διεθνείς οργανισμοί στην εποχή του καπιταλισμού – καζίνο). Η απειλή αυτή, μάλιστα, θα υλοποιηθεί στην περίπτωση που η κυβέρνηση ενεργοποιήσει με τη σειρά της τη «ρήτρα συλλογικής ευθύνης», όπως έχει ήδη προειδοποιήσει και δημόσια ο πρωθυπουργός Λ. Παπαδήμος, ώστε να ενταχθούν υποχρεωτικά στο κούρεμα και οι ιδιώτες κάτοχοι ομολόγων, ώστε να επεκταθεί η αναδιάρθρωση στο σύνολο του χρέους.
Άλλοι παράγοντες του διπλού αυτού παιχνιδιού, οι οίκοι αξιολόγησης έχουν διαμηνύσει ότι θα θεωρήσουν «κανονική χρεοκοπία» την επέκταση του κουρέματος στους ιδιώτες πιστωτές, και το ίδιο προτίθενται να πιστοποιήσουν τα hedge funds με προσφυγή τους στον μηχανισμό ISDA, οργανισμό που ελέγχουν τα ίδια από κοινού με τις τράπεζες. Με το «πιστοποιητικό» της επίσημης χρεοκοπίας στα χέρια μπορούν να απαιτήσουν και «τη λίβρα κρέας που δικαιούνται», δηλαδή την πληρωμή των CDS που έχουν στοιχηματίσει εις βάρος της Ελλάδας.
Μπορεί το ποσό που θα αναγκαστούν να πληρώσουν κάποιες τράπεζες που επέτρεψαν αυτό το διπλό παιχνίδι με τα ελληνικά και άλλα ευρωπαϊκά ομόλογα να μην είναι τόσο κολοσσιαίο όσο συνήθως νομίζεται (κάποιες πληροφορίες μιλούν για ποσό όχι μεγαλύτερο των 4 δισ. ευρώ). Αλλά, πρώτον, δεν είναι όλες οι τράπεζες χαμένες από αυτό, αφού ιδιαίτερα οι γερμανικές, με πρώτη τη Deutsche Bank, έχουν οι ίδιες ποντάρει σ’ αυτά τα βρόμικα στοιχήματα. Και δεύτερον, χρειάζονται ένα μικρό θρίαμβο για να αναζωογονήσουν και να καταστήσουν δημοφιλέστερη στους κατόχους του λιμνάζοντος πλούτου την αδιαφανή αυτή αγορά των CDS. Μια επισήμως χρεοκοπημένη Ελλάδα μπορεί να γίνει η καλύτερη διαφήμιση αυτών των κερδοσκοπικών προϊόντων.
Με σημαία παράδοσης
Η κυβέρνηση προσήλθε σε αυτή τη διαπραγμάτευση υψώνοντας σημαία παράδοσης, έστω κι αν ο «τεχνοκράτης» πρωθυπουργός πλασάρεται ως δεξιοτέχνης και καλός γνώστης των τεχνικών της αναδιάρθρωσης. Επί της ουσίας, πέραν του οικονομικού σκέλους της συμφωνίας που θα ελαφρύνει για μια περίοδο τη δαπάνη εξυπηρέτησης του χρέους, τα δυνατά χαρτιά των πιστωτών είναι οι εγγυήσεις που θα αποσπάσουν για τα νέα ομόλογα που θα αντικαταστήσουν τα παλιά (εγγυήσεις σε είδος, περιουσιακά στοιχεία ή νέος δανεισμός;) και, ίσως το σημαντικότερο, η υπαγωγή των νέων ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο, που σημαίνει εκχώρηση όχι απλώς δικαιοδοσίας αλλά και κυριαρχίας στους πιστωτές. Σημαίνει και προκαταβολική δέσμευση οποιασδήποτε κυβέρνησης που, θέλοντας να εκφράσει στο ελάχιστο τη βούληση της λαϊκής πλειοψηφίας, επιδιώξει να αποδεσμευτεί από αυτή τη συμφωνία.
Τέλος, όσον αφορά τις ουσιαστικές εγγυήσεις, διαπραγματευτής αυτών είναι στην πραγματικότητα η τρόικα που πιέζει για νέα οδυνηρά μέτρα ύψους 14 δισ. ευρώ και, πολύ περισσότερο, κατάργηση κάθε ίχνους προστασίας της εργασίας και του μισθού. Η κυριότερη εγγύηση προς τους πιστωτές είναι τελικά η μετατροπή των εργαζόμενων της χώρας από μισθωτούς σκλάβους σε ανδράποδα χωρίς ελάχιστη εγγυημένη τιμή.
