Τα προβλήματα και οι κίνδυνοι από αιολικά πάρκα στα βουνά του Δήμου Πωγωνίου.
Γράφει ο Δημήτρης Μ. Κανακάκης Αρχιτέκτων
Υποψ. Δήμαρχος Πωγωνίου
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια θεαματική άνοδος της εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος από ανεμογεννήτριες στη χώρα μας. Ο μεγάλος ρυθμός ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας συνοδεύεται από την ανησυχία των τοπικών κοινωνιών σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις των ανεμογεννητριών στο περιβάλλον.
Τα βουνά του Πωγωνίου... ο Κασιδιάρης και η Νεμέρτσικα όπου κατά καιρούς έχουν γίνει προτάσεις εγκατάστασης αιολικών πάρκων, έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά.
Ο Κασιδιάρης είναι βουνό του Δήμου Πωγωνίου με υψόμετρο 1.329 μέτρα.
Ο Κασιδιάρης δεν είναι ένα γυμνό βουνό, όπως δηλώνει το όνομά του, αλλά είναι δασωμένο και πολύ μάλιστα, με πολλά και πυκνά δάση από θάμνους και μεγάλα δέντρα.
Το όρος Νεμέρτσικα βρίσκεται στα βόρεια του Δήμου Πωγωνίου, στα σύνορα με την Αλβανία. Το Ελληνικό τμήμα της Νεμέρτσικας έχει υψόμετρο 2.209 μ και είναι ένα από τα ψηλότερα βουνά του Νομού Ιωαννίνων.
Η βλάστηση περιλαμβάνει πανέμορφα δάση δρυός, οστρυάς και Γράβου, μικτές συστάδες με σφενδάμια και λεπτοκαρυές, καθώς και ένα μεγάλο πλήθος αρωματικών φυτών όπως είναι το τσάι του βουνού, η ρίγανη, η λεβάντα, ο δυόσμος, η μέντα, το χαμομήλι. Στα μεγάλα υψόμετρα δεσπόζουν περιοχές με υποαλπικά λιβάδια. Επίσης εντυπωσιακοί είναι οι κατά τόπους βραχώδεις σχηματισμοί. Προσφέρει ιδανικές συνθήκες για ορειβασία στους έμπειρους ορειβάτες μέσα από όμορφες διαδρομές σε καταπράσινα παρθένα δάση. Με σημεία αφετηρίας την Μερόπη, το Κεφαλόβρυσο ή τον Κακόλακο μπορεί κανείς με διαδρομές των 2 ή 3 ωρών, να απολαύσει την εξαιρετική θέα του Πωγωνίου από την Νεμέρτσικα, ιδίως από τις θέσεις Μπιτσικόπουλο και Προφήτης Ηλίας.
Η προστασία του περιβάλλοντος που συνδέεται άμεσα με την ποιότητα ζωής των κατοίκων και την ανάδειξη των τουριστικών πλεονεκτημάτων του τόπου
προϋποθέτει τη προστασία των μοναδικών φυσικών τοπίων του Κασιδιάρη και της Νεμέρτσικας και δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να διατηρηθούν με την δημιουργία «Φαραωνικών» αιολικών πάρκων, δηλαδή με την άναρχη «επέλαση» τεράστιων ανεμογεννητριών και των έργων που τις συνοδεύουν.
Οι ανεμογεννήτριες δεν είναι ανεμόμυλοι, πρόκειται για μεγάλες κατασκευές με υψηλής κλίμακας συνωδά έργα τα οποία είναι δύο ειδών : χωματουργικά - θεμελιώσεις (εκσκαφές μεγάλων περιοχών του εδάφους, ανατινάξεις, διαμορφώσεις πρανών, κατασκευή και πάκτωση των βάσεων ανεμογεννητριών και γραμμών μεταφοράς του ρεύματος) και έργα μεταφοράς του ρεύματος (πυλώνες υψηλής και υπερυψηλής τάσης, υποσταθμοί, εγκαταστάσεις ελέγχου και λειτουργίας των αιολικών πάρκων). Αυτή η απλή περιγραφή μας δίνει ανάγλυφη την εικόνα της δραματικής αλλαγής του τοπίου και του φυσικού χώρου του Κασιδιάρη και των κατάντη περιοχών του που θα προκύψει από την τοποθέτηση τέτοιων τεραστίων ανεμογεννητριών. Η δραματική αλλαγή του φυσικού περιβάλλοντος, με τη μεγάλη οπτική υποβάθμιση, θα επιδράσει αρνητικά στον τουρισμό που θα πρέπει να είναι ένας από τους σημαντικότερους πόρους της τοπικής οικονομίας. Είναι γνωστή η άποψη ομάδων επισκεπτών εναλλακτικού και ειδικού τουρισμού που αναζητούν ηρεμία και ένα παρθένο τοπίο και που έχουν αρνητική γνώμη για
την εγκατάσταση νέων μεγάλων αιολικών πάρκων σε περιοχές ιδιαιτέρου φυσικού κάλους όπως είναι τα βουνά του Δήμου Πωγωνίου. Οι καλύτερες περιοχές για την τοποθέτηση ανεμογεννητριών είναι τα υψηλότερα σημεία, αυτά δηλαδή που κυριαρχούν συνήθως στα τοπία και τα χαρακτηρίζουν. Οι ανεμογεννήτριες κυριαρχούν στο τοπίο και το εκμηχανίζουν. Μεγάλη οπτική υποβάθμιση προκαλούν και τα χωματουργικά έργα εγκατάστασης και πρόσβασης στις ανεμογεννήτριες, δηλ. δρόμοι, ισοπεδώσεις, εκσκαφές για τη θεμελίωση των ανεμογεννητριών κλπ.
Ως τον τελευταίο πόλεμο και λίγο αργότερα, που τα ξύλα χρειάζονταν στον άνθρωπο πολύ περισσότερο απ’ ότι σήμερα, το δασικό σύστημα του Κασιδιάρη είχε υποστεί καταστροφή. Την καταστροφή του δάσους την επέτεινε περισσότερο η διάβρωση του εδάφους από το νερό της βροχής, που πέφτει άφθονο στην Ήπειρο. Σχηματίστηκαν έτσι λάκκοι και χείμαρροι, που κάθε χειμώνα κατέβαζαν τόνους χαλίκι, το οποίο σκέπαζε μεγάλες εκτάσεις.
Τα συνωδά έργα της εγκατάστασης των ανεμογεννητριών θα έχουν σαν αποτέλεσμα την έκθεση χιλιάδων τόνων εδάφους στον αέρα και τη βροχή και την εν συνεχεία εκτεταμένη διάβρωση του εδάφους που σε συνάρτηση με την αποψίλωση της χλωρίδας (δένδρα, θάμνοι κλπ) θα πνίξουν κυριολεκτικά τα χωριά της Δ.Ε. Άνω Καλαμά που βρίσκονται στους πρόποδες του Κασιδιάρη, σε τόνους νερού και λάσπης και θα καταλήξουν στον Κάμπο για να τον μετατρέψουν ξανά σε βάλτο όπως ήταν παλιά. Η πλήρης καταστροφή του τόπου. Ίδια είναι και τα προβλήματα για τα χωριά της Δ.Ε. Άνω Πωγωνίου που βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Νεμέρτσικας.
Οι πυλώνες υψηλής και υπερυψηλής τάσης ρεύματος είναι γνωστό ότι έχουν δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία των κατοίκων.
Καμιά ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας και καμιά μείωση της ανεργίας δεν θα προκύψει αφού δεν θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας αφού τα μεγάλα αιολικά πάρκα δεν ανοίγουν αντίστοιχα μεγάλο αριθμό νέων θέσεων εργασίας οπότε η όλη αναστάτωση του χώρου δεν αποφέρει ούτε αυτό το κέρδος στην τοπική κοινωνία. ούτε θα υπάρξουν οικονομικά οφέλη για τον Δήμο Πωγωνίου από την είσπραξη του ειδικού τέλους ΑΠΕ (1,2%) δεν μπορούν να διατεθούν βάσει του νόμου για μείωση των δημοτικών τελών ή άλλες ελαφρύνσεις ή κοινωνικές παροχές προς τους δημότες αλλά μόνο για τεχνικά έργα στις Τοπικές Ενότητες που φιλοξενούν τα αιολικά πάρκα. Παράλληλα το υπόλοιπο 1,7% δεν αποδίδεται στους πολίτες για μείωση των λογαριασμών ρεύματος, όπως παραπλανητικά αναφέρεται στον νόμο, αλλά χάνεται τελικά κάπου ανάμεσα στη ΔΕΣΜΗΕ και την ΔΕΗ, χωρίς ποτέ να φτάσει στον καταναλωτή.
Ο μέσος όρος λειτουργίας των αιολικών πάρκων είναι 20 χρόνια και κανένας νόμος δεν υποχρεώνει τις εταιρείες να απομακρύνουν τις ανεμογεννήτριες και τις εγκαταστάσεις τους μετά την παύση λειτουργίας. Συνεπώς θα παραμένουν στη θέση τους σαν σκέλεθρα στον αέρα μέχρι να πέσουν. Παράλληλα πρέπει να σημειωθεί ότι η θεμελίωσή τους στο έδαφος απαιτεί βάση περίπου 300-400 κυβικών μπετόν μέσα και πάνω στο έδαφος που θα παραμείνουν για πάντα εκεί.
Τέτοια ζητήματα πρέπει να επιλύονται με την ευρύτερη δυνατή κοινωνική συμμετοχή και διάλογο.
Όσο περισσότερο ανοίγει στην κοινωνία ένα τέτοιο θέμα οι πολίτες ενημερώνονται σωστά για τις θετικές και αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή τους και στη ζωή των παιδιών τους και μπορούν να έχουν κατά το δυνατόν
τεκμηριωμένη άποψη αλλά και οι επενδυτές γνωρίζουν ότι έχουν να κάνουν με πολίτες ενεργούς και ενημερωμένους που σημαίνει ότι δεν μπορούν να δρουν ανεξέλεγκτα.
Όσο συσκοτίζεται ένα τέτοιο ζήτημα ή μένει σαν επτασφράγιστο μυστικό μεταξύ των ολίγων τόσο πιο εύκολα περνάνε οι μεθοδεύσεις και οι γνωστές πρακτικές των μεγάλων (ειδικά) εταιρειών, δεδομένου ότι με την παροχή «ψιχίων» αποκομίζουν τεράστια οφέλη.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι τόσο με τα «μαγειρέματα» της σύνθεσης των Δήμων με το Πρόγραμμα Καποδίστριας όσο και με το Πρόγραμμα Καλλικράτης ένα τμήμα του Κασιδιάρη που περιλαμβάνει τα χωριά Βασιλόπουλο, Ράικο, Καστρί, Δεσποτικό, Αετόπετρα που παραδοσιακά αποτελούσαν μια ενότητα με τα χωριά της Δ. Ε. Άνω Καλαμά εντάχθηκαν στον Δήμο Ζίτσας, ο οποίος στην πλειοψηφία του ούτε οπτική επαφή δεν έχει με τον Κασιδιάρη, με αποτέλεσμα η Δημοτική Διοίκηση αυτού να αποφασίζει αν τοποθετηθούν ή όχι στο τμήμα αυτό του Κασιδιάρη Ανεμογεννήτριες χωρίς βέβαια να γνωρίζει ή να την αγγίζουν τα προαναφερθέντα προβλήματα που θα δημιουργηθούν. Αντίστοιχα προβλήματα μπορούν να υπάρξουν και στο μέλλον και στην Νεμέρτσικα αφού ένα τμήμα της ανήκει σε άλλο Δήμο.
